1- mavzu: Iqtisodiy geografiya fanining

 
 
Quyi Amudaryo iqtisodiy rayoni.
  
 
O„zbekiston Respublikasida  
 
Xorazm 
viloyatining  
 
Qoraqalpog„iston    
Respublikasining 
salmog„i (foiz hisobida)    
 
salmog„i (foiz hisobida) 
Hududi – 1,4 
 
 
 
 Hududi – 37,1 
Aholisining soni – 5,4 
 
 
 Aholisining soni – 6,1  
Yalpi ichki mahsulot – 3,6   
Yalpi ichki mahsulot – 2,5 
Sanoat mahsulotlari – 2,5    
Sanoat mahsulotlari – 2,0 
Qishloq  xo„jaligi  mahsulotlari  –  11,1  Qishloq  xo„jaligi 
mahsulotlari – 2,2 
Donli ekin maydoni – 3,5   
 Donli ekin maydoni – 2,6 
Paxta ekin maydoni – 7,6   
Paxta ekin maydoni – 5,7 
 
Iqtisodiy  rayon  Qoraqalpog„iston  Respublikasi  va  Xorazm 
viloyatidan iborat. Maydoni 172,7 ming  km
2
. Aholisi 2,9 million kishi. 
Iqtisodiy  rayon  respublika  hududining    38  foizidan  ortig„ini    tashkil 
etgani  holda,  aholisining  atigi  11  foizi  to„g„ri  keladi.  Rayon 
respublikasining  eng  chekka  g„arbida  joylashgan.  Relfi  tekisliklardan 
iborat.  Har  –  joy  har  –  joyda  qirlar  va  qoldiq  tog„lar  uchraydi.Foydali 
qazilmalardan  qurilish  materiallari  ko„p  tarqalgan.  Bundan  tashqari 
Ustyurtda  tabiiy  gaz  konlari  topilgan.  Sulton  Uvays  tog„ida  fosforit, 
temir rudasi, mineral tuzlar va hokozolar uchraydi. 
Aholi  mintaqa  hududida  notekis  joylashgan.  Xorazm  viloyatida 
aholi zichligi 1 km
2  
ga 175 kishi to„g„ri kelgani holda, Qoraqalpog„iston 
Respublikasida  8  kishini  tashkil  etadi.  O„rtacha  aholi    zichligi  10-12 
kishiga  to„g„ri  keladi.  Qoraqalpog„iston  Respublikasi  urbanizatsiya 
darajasi  nisbatan  yuqori  bo„lib,  jami  aholining  37,1  foizi  shaharlarda 
yashaydi. Bu ko„rsatkich Xorazm viloyatida 23,4 foizga tushib qoladi.  
Yirik shaharlari Nukus (214 ming kishi) Urganch (138 ming kishi) 
Xo„jayli  (70  ming  kishi)  va  boshqalar.  Bu  shaharlar  mintaqaning  yirik 
sanoat va transport markazlari hamdir.  
Aholining milliy tarkibida o„zbeklar ko„pchilikni tashkil etadi. 50 
ga  yaqin  o„zbeklar,  20  %  qoraqalpoqlar,  10  foiz  qozoqlar  tashkil  etadi. 
Bundan tashqari turkmanlar, ruslar, koreyslar, ukrainlar va boshqa millat 

---

 
 
230 
230 
vakillari  ham  yashaydi.  Jami  aholisining  32,7  foizi  iqtisodiy  faol  aholi 
hisoblanadi. 
Mintaqa xo„jaligida qishloq xo„jaligi yetakchi tarmoq hisoblanadi. 
Ayniqsa  dehqonchilik  yaxshi  rivojlangan  bo„lib,  qishloq  xo„jalik 
mahsulotining  75  foizga  yaqinini  beradi.  Dehqonchilikning  asosini 
paxtachilik,  sholikorlik,  sabzavotchilik  va  poliz  ekinlari  yetishtirish 
tashkil etadi. Qoraqalpog„iston respublikasi jahonda eng shimolda paxta 
yetishtiradigan mintaqa.  
Mintaqa  O„zbekistining  asosiy  sholikorlik  rayoni  hamdir. 
Shuningdek  beda  yetishtirish  yaxshi  yo„lga  qo„yilgan.  Urug„lik  beda 
yetishtirish  bo„yicha  birinchi  o„rinda  turadi.  Xorazm  qovunlari 
qadimdan mashhur. Aksincha bu mintaqada bog„dorchilik va uzumchilik 
yaxshi rivojlanmagan. 
Iqtisodiy  rayonda  chorvachilik  ham  katta  ahamiyatga  ega. 
Qoramolchilik  boshqa  iqtisodiy  rayonlarga  nisbatan  yaxshi  rivojlangan 
bo„lib,  bu  yerda  respublika  qoramollarining  15,5  foizi  boqiladi. 
Qorako„lchilik ham  ancha taraqqiy  etgan. Keyingi paytlarda Amudaryo 
to„qaylarida parrandachilikni rivojlantirishga katta ahamiyat berilayapti. 
Bu  yerlarda  suvsar,
 
  nutriya,  norka,  qora  tulki  kabi  hayvonlar 
boqilmoqda. 
Mintaqa  xo„aligida  sanoat  ham  rivojlanib  borayapti.  Ayniqsa 
sanoat  Qoraqalpog„iston  Respublikasida  yaxshi  rivojlangan.  Aosiy 
sanoat tarmoqlari yengil va oziq-ovqat sanoatlaridir. Mintaqada ko„plab 
paxta  tozalash  kombinatlari,  Xivada  gilam  to„qish  yaxshi  yo„lga 
qo„yilgan.  
Rayon  oziq  ovqat  sanoat  korxonalarida  paxta  yog„i,  sholi  oqlash, 
sut, konserva ishlab chiqarish rivojlangan. 
Qurilish  materiallari  sanoati,  elektroenergiya  ishlab  chiqarish  hali 
to„liq  rivojlanmagan.  Kelgusida  bu  tarmoqlarni  rivojlantirish 
imkoniyatlari mavjud.