1- mavzu: Iqtisodiy geografiya fanining


  Tabiiy  sharoiti  va  resurslariga  baho



Download 1,39 Mb.
Pdf ko'rish
bet102/198
Sana01.01.2022
Hajmi1,39 Mb.
#303255
1   ...   98   99   100   101   102   103   104   105   ...   198
Bog'liq
iqtisodiy geografiya

  2.  Tabiiy  sharoiti  va  resurslariga  baho
.    MO  davlatlarining 
hududi  berk  suv  havzasini  tashkil  qilib,  shimoliy  yarim  shardagi  eng 
yirik cho„l shu mamlakatlar hududida joylashgan. Bu yerning tabiati bir-
biridan, keskin farq qiluvchi bo„lib, yirik Turon tekisligi va baland tog„ 
tizmalari  hisoblangan  Pomir  va  Tyan-Shan  o„ziga  xos  landshaftlarini 
tashkil  qilgan.  Eng  katta  tekisliklari  cho„llardan  iborat  bo„lib,  ularga 
Qoraqum va Qizilqum cho„llari kiradi. 
MO hududining okeanlarga nisbatan uzoqda joylashganligi, iqlimni 
keskin  kontinentalligi  yoki  quruq,  qishi  esa  kam  yog„ingarchilikli  va 
sovuq  bo„lishini  vujudga  keltiradi.  Tog„li  o„lkalarda  esa  iqlim  vertikal 
zonallik  qonuniyatlarga  bo„ysinib,  3000  m  baland  qismlarda  iqlim 
shunday  sovuqki  hududi  shimoliy  subarktika  va  Arktika  rayonlari 
singari. Shuning uchun ham bu baland tog„lar-muzlik bilan qoplangan. 
MO  hududiy  berk  suv  havzasi  hisoblanib  eng  yirik  daryolari 
Sirdaryo va Amudaryodir, ular barcha MO davlatlarini hududidan o„tib 
o„zining  suvini  Orol  dengiziga  qo„yar  edi,  biroq  ayni  paytda  bu  daryo 
suvlarini unumsiz  va samarasiz ravishda o„zlashtirilishi natijasida Orol 
dengiziga yetkazmasdan, ekologik muammoni vujudga keltirgan. 
Xo„jalikda  ishlatiladigan  suv  resurslari  asosan  yerlarni  sug„orish 
maqsadida foydalaniladi. Shu bilan birga tog„ daryolari, - Vaxsh, Norin, 
Chirchiq,  katta  gidroenergiya  resurslariga  boy  hisoblanadi.  MO 
respublikalari juda katta tabiiy resurs boyliklariga ega. 
 MO  respublikalari  orasida  Qozog„iston  ancha  boy  tabiiy  resurs 
zahiralariga  ega,  ya‟ni  ko„mir,  neft,  mis,  qurg„oshin,  temir  ruda  va 


 
116 
boshqalar.  Ayniqsa  rangli  metallurgiya  resurslari  ancha  katta 
ahamiyatga  ega.  Polimetall  rudalariga  ega  bo„lgan  havzalar  Rudali 
Oltoy,  Jungoriya  Olotau,  Markaziy  Qozog„iston  kiradi.  Shunigdek  bu 
mamlakatda  katta  temir  rudali  konlarga  -  Sokolovsk,  Sorbeysk, 
Lisokovsk va Ayatsk havzalari kiradi. 
MDH  respublikalari  ichida  ko„mir  qazib  chiqarish  bo„yicha 
Qozog„iston uchinchi o„rinni egallaydi. 
Asosiy konlari  -  Qaraganda va Ekibastuz havzalaridir. Neft va gaz 
Mang„ishloq  va  Uralo  -  Embensk  rayonidan  qazib  olinadi. 
Qozog„istondagi  eng  istiqbolli  neft  qazib  oluvchi  havza  bu  Tengiz 
havzasidir.  Shu  bilan  qatorda  Qozog„iston  fosforit  zahiralariga  ega 
bo„lib,  Kara-tou  tog„larida  Aktyubinsk  viloyatida  xom  ashyo  qazib 
olinadi. Gidroenergiya resurslari ko„proq mamlakatning sharqiy qismida 
bo„lib,  bularga  -  Ural,  Irtish,  Tobol  va  Ishim  daryolarining  resurslari 
kiradi. 
Turkmaniston  Respublikasining  hududida  neft,  gaz,  oltingugurt, 
kimyoviy  xom  ashyo  resurslari  mavjud.  Neft  qazib  oladigan  rayonlar  - 
G„arbiy Turkmanistonda   neft - gaz konlariga esa Markaziy Qoraqum 
rayonlari kiradi. MO miqyosida ko„mir, surma va simob qazib olishda 
Qirg„iziston yetakchi o„rinda turadi, shunigdek
 
bu yerda neft va gaz qazib 
olinadi. 
Gidroresurs  imkoniyatlariga Qirg„iziston bilan bir qatorda Tojikiston 
ham  ega.  Pyandj  va  Vaxsh  daryolari  yirik  energetika  quvvatiga
 
ega. MO 
respublikalari  ichida  umumiy  gidroenergetika  salohiyatining  55% 
Tojikistonga to„g„ri keladi. 
Shunigdek  Tojikistonda  ko„mir,  neft,  gaz,  polimetall  rudalari,

Download 1,39 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   98   99   100   101   102   103   104   105   ...   198




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish