Тошкент-2021 3 Апрель 2021 10-қисм Тошкент апрель 2021 йил. Тошкент: «Tadqiqot»

Спорт амалиётида стрессни енгиш учун қуйидагилар қўлланилади:
- спортчини (спорт жамоасини) психологик қўллаб-қувватлаш, яъни психологик 
хусусиятларни такомиллаштириш ёки янгилашга қаратилган машқлар жараёни 
самарадорлигини ошириш, мусобақалар ва улардаги чиқишларга тайёргарлик кўриш учун 
психик хусусиятлар, жараёнлар ва ҳолатлар;
- спорт каръерасининг турли босқичлари учун хос бўлган муаммолар ва қийинчиликларни 
ҳал қилишда спортчига психологик ёрдам: дастлабки спорт ихтисослашуви босқичида - 
ҳақиқий машғулотлар жараёни ва ёш спортчиларнинг у ва у танлаган спорт тури ҳақидаги 
ғоялари ўртасида номувофиқлик; чуқур ўқитиш босқичида - ўқув юкламаларининг сезиларли 
даражада ошиши билан боғлиқ бўлган «натижа учун» ишлаш; юқори ютуқлар босқичида 
- ёшлар спортидан катталарга ўтиш спорт ҳаётнинг асосий бизнесига айланади; касбий 
маҳоратга ўтиш босқичида - спорт формасини сақлаб қолиш учун мустақил ғамхўрлик; 
спорт карерасини якунлаш босқичида (психологик жиҳатдан энг қийин босқич) - спорт 
натижалари узоқ вақт ўсмайди ёки пасайишни бошлайди [4];
- спортчига, мураббийга маслаҳат бериш (спортчилар ва мураббий билан махфий 
мулоқотни ташкил этиш, стрессли вазиятни таҳлил қилишга йўналтириш, вариантларни 
таклиф қилиш, у ёки бу танлов натижаларини кўрсатиш, шунингдек, спортчига «ички 
қўллаб-қувватлаш» ни топишда ёрдам бериш «қийинчиликларни ўзи ҳал қилиш, шунингдек 
спортчиларнинг психологик машғулотларида уларни ташвишга солаётган муаммолар 
бўйича тренерлар)
- спортчи ва мураббийнинг психологик саводхонлиги ва малакасини оширишга қаратилган 

---

177
Апрель 2021 10-қисм
Тошкент
маърузалар ва дарслар.
Стрессни енгиш учун спортчиларни психологик қўллаб-қувватлаш икки йўналишда 
амалга оширилади:
- спортчига ёрдам бериш бўйича барча ишларни психолог амалга оширади, мураббий 
билан ишнинг мақсадлари ва ташкилий масалаларни мувофиқлаштиради (биринчи навбатда 
спортчилар билан ишлаш, машғулотлар вақти ва ҳк);
- психологик ва педагогик таъсирлар мураббий томонидан психологнинг диагностик 
маълумотлари ва тавсияларига мувофиқ амалга оширилади.
Кўплаб мураббийлар спортчилар билан самарали мулоқот қилишади ва пайдо бўлган 
муаммоларни муваффақиятли ҳал қилишади. Аммо шуни ёдда тутиш керакки, мураббийнинг 
психологик ёрдам кўрсатиш қобилиятлари чекланган, у психологик диагностика 
натижаларини тўлиқ баҳолай олмайди, ўзаро алоқаларни яхшилаш учун тренинглар 
ўтказади, психотехник ўйинлар билан шуғулланади ва ҳоказо. Спорт психологларининг 
амалиёти шуни кўрсатадики стрессли шароитларни енгиш учун психологик ёрдам энг 
самарали бўлиб, бунда психолог ва ўзи спортчилар билан ишлайди ва мураббийга керакли 
тавсиялар беради.
Стрессни енгиш учун спортчиларни психологик қўллаб-қувватлаш психодиагностика, 
психопрофилактика ва психорегуляция (психореакция) чораларидан иборат.