Toshkent moliya instituti "ijtimoiy fanlar" kafedrasi



Download 4,93 Mb.
Pdf ko'rish
bet134/643
Sana01.01.2022
Hajmi4,93 Mb.
#302989
1   ...   130   131   132   133   134   135   136   137   ...   643
Bog'liq
Mantiq

 

 

 

73 



 

«bu»  ishorasi  mavhumlashtirilgan);  «atirgul»  so‘zi  «bu  atirgul»  iborasidagidan  umumiyroq  narsani  qayd 

etadi. SHundan so‘ng bu iboraga «gul» so‘zini qo‘shamiz va u amalda mavjud barcha gullarni qamrab oladi. 

SHunday  qilib  biz  gullarning  muayyan  rang-barangligidan  fikran  uzoqlashamiz,  chunki  e’tibor  barcha 

gullarda mavjud bo‘lgan umumiy jihatga qaratiladi. «O‘simlik» so‘zi butun o‘simliklar dunyosini o‘z ichiga 

oladi  va  yanada  kengroq  mavhumlik  hisoblanadi.  Mavhumlashtirish  (muayyandan  uzoqlashish)  yo‘lida 

harakatni  davom  ettiramiz.  Bu  yo‘lda  «tirik»  tushunchasi  yanada  umumiyroq  bo‘ladi,  chunki  o‘simliklar 

dunyosinigina  emas,  balki  hayvonot  dunyosini  ham  o‘z  ichiga  oladi.  «Tiriklik»  tushunchasi 

mavhumlashtirishning  yanada  yuqoriroq  darajasida  turadi.  Bunday  tushunchalar  –  kategoriyalar  (yunon.  –

«asos»,  «umumiy baho») deb ataladi.  Fikr bizning dunyo bilan o‘zaro aloqa qilish  tajribamizni  u  yoki  bu 

darajada  umumlashtiradi.  Dunyo  o‘z  xossalari,  narsalari  va  munosabatlarining  rang-barangligi  jihatidan 

cheksiz darajada boydir. Bizning so‘z boyligimiz o‘zimiz yashayotgan dunyodan qashshoqroqdir. 



Falsafiy 

kategoriyalar  –  borliqning  umumiy,  muhim  tomonlari,  xossalari,  aloqa  lari  va  munosabatlari  haqida 

fikrlash  uchun  qo‘llaniladigan  o‘ta  keng  tushunchalar  majmuidir

.  Falsafa  kategoriyalari  muayyan 

fanlarning kategoriyalaridan ancha farq qiladi.  Bu farq shundan iboratki, dialektika kategoriyalari ob’ektiv 

dunyo  hodisalari  turkumlarining  muhim  xossalari  va  aloqalarinigina  emas,  balki  barcha  moddiy 

jarayonlarga  xos  bo‘lgan  eng  umumiy  xossalar  va  aloqalarni  aks  ettiradi.  Shunday  qilib,  dialektika 

kategoriyalari  ob’ektiv  dunyoni  ideal  aks  ettirishning  o‘ta  keng  shakllari  bo‘lib,  ular  voqelikni  bilish  va 

ma’naviy-amaliy  o‘zgartirishning  asosiy  tamoyillari  bo‘lib  xizmat  qiladi.  Ba’zi  hollarda, 

umumiy 

kategoriyalar,  ya’ni  borliq  kategoriyalari 

dialektika  kategoriyalari  deb  ham  nomlanadi. 



Dialektika 

kategoriyalarini ikki turga

 

ajratish mumkin: substansion kategoriyalar va munosabatdosh kategoriyalar

Substansion  kategoriya  lar  –  bu  boshqa  kategoriyalardan  qat’i  nazar,  alohida-alohida  qo‘llaniladigan 



kategoriyalar.  Bunday  kategoriyalar  qatoriga  «borliq»,«materiya»,  «harakat»,  «rivojlanish»,  «makon», 

«vaqt», «ziddiyat» va hokazolar kiradi. Ular ob’ektiv voqelikning muayyan umumiy xossalarini qayd etadi, 

lekin  bu  kategoriyalarning  boshqa  kategoriyalar  bilan  aloqalari  haqida  bevosita  tasavvur  hosil  qilish 

imkonini  bermaydi. 



Munosabatdosh  kategoriyalar  biri  ikkinchisi  bilan  uyg‘un  bog‘liq  bo‘lib,  bilish

 

jarayonida biri ikkinchisini nazarda tutadi

; ularning biri haqida tasavvur hosil qilganda, boshqasini hisobga 

olmaslik  mumkin  emas. 




Download 4,93 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   130   131   132   133   134   135   136   137   ...   643




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish