Lecture №8. Cnc machines

guruxli  boshqarish

  sistemalari  (bir  necha  dastgohlarni 

boshqarish uchun) quyidagi funksiyalarni bajaradi 



 

detallarga ishlov berish programmasi taqsimlaydi; 



 

datsgohlar ishini kontrol qiladi va xatolarni aniqlaydi; 



 

datsgohlarni boshqarish uchun zarur ma’lumotlar beradi; 



 

datsgohlar xolatini baholaydi; 



 

programmalarni ish o‘rnida tekshiradi hamda tuzatadi va hokazo. 

8.2. KULACHOKLI VA KOMMANDO APPARATLI 

TIZIMLAR. 

Inson  o‘z  mehnatini  yengillashtirish  uchun  turli  asboblar, 

moslamalar,  mexanizmlar  yaratgan  va  yaratmoqda.  Vaqt  o‘tishning 

mehnatning texnik vositalari takomillashib borgan bo‘lsa ham mehnat 

predmetlarini  tayyorlash  operatsiyalarining  majmui  ketma-ketligi 

saqlanib  qolgan.  Inson  bu  vositalar  yordamida  operatsiyalarning 

ketma-ketligini  qo‘lda  bajarib,  o‘zi  uchun  kerakli  mehnat  predmetini 

maxsus tayyorlagan. 

---

Jarayonlarni  boshqarish  qonuni  sikllidir.  Bu  holda  boshqaruv 

priyomlarining  soni  ko‘p  emas.  Ishchining  mehnatini  engillashtirish 

maqsadida  bu  priyomlarni  avtomatik  qurilmalar  yordamida  amalga 

oshirish maqsadga muvofiq. Ishlab chiqarish ob’ekti tez-tez o‘zgarib 

turadigan 

ishlab 

chiqarishda 

dastgohning 

qayta 

sozlanishi 

ta’minlanishi lozim. Bu qo‘shimcha qurilmalar ishlab chiqishni talab 

etadi.  Mashina  barcha  ish  organlari  asosiy  yuritmalarining 

mexanizmlariga ta’sir etuvchi qurilmalar majmui avtomatik boshqarish 

sistemasi deyiladi. 

Ishlab  chiqarish  jarayonlarini  mexanizatsiyalashtirishdan  asosiy 

maqsad  -  odam  mehnatini  yengillashtiradigan  turli  moslamalar  va 

qurilmalar  yaratish.  Bu  xolda  odamning  vazifasi  moslama  va 

qurilmalarni boshqarish, tekshirish, sozlashdan iborat bo‘ladi. 

Ishlab  chiqarish  jarayonlari  avtomatlashtirilganda  boshqarish  va 

tekshirish  ishlarini  maxsus  mexanizmlar,  qurilmalar  va  priborlar 

bajaradi, ya’ni avtomatika elementlaridan foydalaniladi. 

Texnikaning tez rivojlanishi avtomatlashtirishning sifat jihatdan 

yangi  usullarini  qo‘llashni  taqazo  etadi  va  ishlab  chiqarish  yuqori 

darajada texnologik moslashuvchanligiga erishishni asosiy vazifa qilib 

qo‘ydi.  Bu  esa  sonli  programmalar  yordamida  boshqaruvning 

yaratilishiga olib keladi. 

Metall kesish jihozlari ishini avtomatlashtirish uchun dastgohlar 

ish  organlari  harakatini  boshqarishning  turli  sistemalari  kopirli 

boshqarish  sistemalari  kulachokli  taqsimlash  vali  bilan  boshqarish 

---

sistemalari 

va 

sonli 

programmalar 

yordamida 

boshqarish 

sistemalaridan foydalaniladi.