ko`rsatmoqdaki, distant uslubi asosida ta`lim berish, ishlab chiqarishdan ajralgan holda o`qish
Hozirgi kunda tug`ridan-tug`ri INTeRNeT tarmog`iga kirish xizmati distant uslubi
asosida ta`lim berish uchun elektron pochtalar, komp`yuter konferentsiyalari va ma`lumotlarning
elektron bazasida foydalaniladi. Axborotlashgan tezkor kanalning rivojlanishi yangi gipermedia
tizimini berib, u uz ichida INTeRNeT tarmog`iga kirishning uchta asosiy xizmatini
mujassamlashtiradi va foydalanuvchining interfeysini (muloqoti) yanada takomillashtirishga
yordam beradi. Maltikast texnologiyalarining, konferentsiya vositalarining va mul`timedia
komp`yuterlarining mavjudligi INTeRNeT tarmog`i orqali videokonferentsiyalarni yo`lga
qo`yishga imkoniyat beradi. Shunday qilib, bunday gigant axborotlashgan tarmoq
o`quvchilarning distant uslubi asosida zamonaviy bilim olishlari uchun vaqti yoki qaerda
Video va audio axboroti bilan ishlashning zaruriyati ma`lumotlarining katta hajmi va ularni
uzatishning yuqori tezligi bilan bog`liq ko`plab muammolarni yuzaga keltirdi. Bu, audio-video
axborotning saqiq texnologiyalarini rivojlantirish va katta sig`imdagi jamg`aruvchilarning yangi
Mul`timedia uchun zamonaviy CD-ROM texnologiyalar taqdimnomasi ilk marta 1987-
yili Sietldagi konferentsiyada ( Second Microsoft CD-ROM Conference) bo`lib o`tdi va bu sana
video va audioaxborotli to`loqonli mul`timedianing paydo bo`lishi boshlanishi deb hisoblanadi.
Mul`timedia tarkib topishining bundan keyingi qadami CD-I texnologtyasi (Compast
Disk Interaktive- interaktiv videodisklar) bo`ladi, ular komp`ter yordamida lazerli video-
murvatni boshqarish yo`li bilan kompakt diskdan axborotni ixtiyoriy tanlashni tashkil etishga
videotizimning asosi bo`lgan ixtisoslashgan mikroprotsessor turkumi. Oxirgi
10
Internet xizmati turlari elektron saxifa, elektron pochta, telekonferentsiya, fayllarni uzatish,
domen nomlari, Telnet, IRC yoki Chat konferentsiya, ma`lumotlarni izlash xizmatlari tavsiflari
keltiriladi.
Shunday kilib, ushbu ma`ruza Internet xakida to`lik ma`lumotlarni beradi va undan
foydalanish asoslarini o`rganishda ko`l keladi.
Internet bu yagona standart asosida faoliyat ko`rsatuvchi jaxon global komp`yuter
tarmogidir. Uning nomi tarmoklararo degan maononi anglatadi. U maxalliy (lokal)
komp`yuter tarmoklarni birlashtiruvchi informatsion tizim bo`lib, o`zining aloxida axborot
maydoniga ega bo`lgan virtual to`plamdan tashkil topadi.
Internet, unga ulangan tarmokka kiruvchi barcha komp`yuterlarning o`zaro ma`lumotlar
almashish imkoniyatini yaratib beradi. O`zining komp`yuteri orkali internetning xar bir mijozi
boshka shaxar yoki mamlakatga axborot uzatishi mumkin. Masalan, Vashingtondagi Kongress
kutubxonasi katalogini ko`rib chikishi, N`yu - Yorkdagi Metropoliten muzeyining oxirgi
ko`rgazmasiga ko`yilgan suratlar bilan tanishishi, xalkaro anjumanlarda ishtirok etishi, bank
muomalalarini amalga oshirishi va xatto boshka mamlakatlarda istikomat kiluvchi tarmok
mijozlari bilan shaxmat o`ynashi mumkin.
Internet XX asrning eng buyuk kashfiyotlaridan biri xisoblanadi. Ushbu kashfiyot tufayli
butun jaxon bo`ylab yoyilib ketgan yuz millionlab komp`yuterlarni yagona informatsion
muxitga biriktirish imkoniyati tugildi.
Foydalanuvchi nuktai nazaridan taxlil kiladigan bo`lsak, internet birinchi navbatda
tarmok mijozlariga o`zaro ma`lumotlar almashish, virtual mulokot kilish imkonini yaratib
beruvchi informatsion magistralp vazifasini o`taydi, ikkinchidan esa unda mavjud bo`lgan
ma`lumotlar bazasi majmuasi dunyo bilimlar omborini tashkil etadi. Bundan tashkari internet
bugungi kunda dunyo bozorini o`rganishda, marketing ishlarini tashkil etishda zamonaviy
biznesning eng muxim vositalaridan biriga aylanib bormokda.
Rasmda internet va unga boglanishning umumiy shakli keltirilgan. Unga asosan internetga
boglanish va undan foydalanishning asosiy texnik vositasini shaxsii komp`yuterlar tashkil etadi.
Uning imkoniyatlarini kengaytirish uchun unga mikrofon, videokamera, ovoz chixargich
(audiokolonka) va boshka ko`shimcha kurilmalar ulanishi mumkin. Internet xizmati internet
provayderlari yordamida aloka kanallari orkali amalga oshiriladi. Aloka kanallari sifatida telefon
tarmogi , kabelli kanallar, radio va kosmos aloka tizimlaridan foydalanish mumkin.
Internet tarmokning asosiy yacheykalari bu shaxsiy komp`yuterlar va ularni o`zaro borlovchi
lokal tarmoklardir.
Internet aloxida komp`yuterlar o`rtasida aloka o`rnatibgina kolmay, balki komp`yuterlar
guruxini o`zaro birlashtirish imkonini xam beradi. Agar bironbir maxalliy tarmok bevosita
internetga ulangan bo`lsa, u xolda mazkur tarmogning xar bir ishchi stantsiyasi Internetga
ulanishi mumkin. Shuningdek, internetga mustakil ravishda ulangan komp`yuterlar xam mavjud.
Ularni xost komp`yuterlar (host — raxbar) deb atashadi. Tarmok ka ulangan xar bir komp`yuter
o`z adresiga ega va uning yordamida jaxonning istalgan nuktasidagi istalgan mijoz uni topa
olishi mumkin.
Internet bu internet texnologiyasi, programma taominoti va protokollari asosida tashkil
etilgan, xamda ma`lumotlar bazasi va elektron xujjatlar bilan kollektiv ravishda ishlash imkonini
beruvchi korxona yoki kontsern mikyosidagi yagona informatsion muxitni tashkil etuvchi
komp`yuter tarmogidir.
Internet boshka komp`yuter tarmoklaridan kuyidagi bilan farklanadi. Bir yoki bir necha
serverlardan tashkil etilgan tarmok mijozi undagi elektron xujjat, ma`lumotlar bazasi va
fayllardan foydalanish uchun, ularning kaysi serverda, kaysi direktoriyada kanday nom bilan
saklanganligini, ularga kirish usul va shartlarini bilishi zarur bo`ladi.
Server bu boshka komp`yuter va programmalarga xizmat ko`rsatadigan komp`yuter yoki
programmadir. Ya`ni boshka komp`yuterlarga o`zining fayllaridan foydalanishga ruxsat beruvchi
komp`yuter Server xisoblanadi. Bitta komp`yuterda birnecha Server ishlashi mumkin.
11
Internetda esa bunday nokulayliklarni oldi olingan bo`lib, uning foydalanuvchisi bunday
ma`lumotlarni bilishi shart emas. Bundan tashkari internet tarmogida mavjud bo`lgan barcha
elektron xujjat va ma`lumotlar bazasini giper boglanishlar yordamida o`zaro boglab yagona
informatsion muxit kurish, unda kulay informatsion kidiruv tizimlarini tashkil etish mumkin
bo`ladi.
Internet o`z - o`zini shakllantiruvchi va boshkaruvchi murakkab tizim bo`lib, asosan
Do'stlaringiz bilan baham: