Navoiy davlat pedagogika instituti tabiiy fanlar fakulteti geografiya o

                           
a
b
a



, 
     a-katta yoki ekvatorial yarim o‘q (radius). 
     v-kichik yoki qutbiy radius 
     

-qutblarning
 
siqiqligi. 
 
Yer  ellipsoidi  kichik  va  katta  radiuslari  bir-biridan  farqi  juda  kichikdir. 
Shuning uchun katta aniqlik talab qilinmaydigan geodezik va kartografik ishlarda 
yer shar shaklida deb qabul qilingan.  
Yer  sharini  kattaligini  aniqlash  bilan  juda  qadimdan  shug‘ullanganlar. 
Eramizdan avval yashagan Pifagor asarlarida yer shar shaklida bo‘lsa kerak degan 
fikrni  uchratish  mumkin.  Aristotel  asarlarida  esa  yerni  shar  shaklida  ekanligi 
haqida  dalillar  keltirilgan.  Yerni  kattaligini  aniqlash  metodini  eramizdan  oldingi 
Eratosfen  asarlarida  uchratish  mumkin.  Mamun  xalifaligining  siyosiy  va  ilmiy 
markazi  bo‘lgan  Bog‘dod  shahari  observatoriyasida  ishlagan  xorazmlik  ulug‘ 
matematik  va  astronom,  xozirgi  zamon  algebrasining  asoschisi  Muhammad  ibn 
Musa  al-Xorazmiy  o‘z  asarlarida  yer  shaklini  ilmiy  asoslab  bergan.  Buyuk 
vatandoshimiz  Abu  Rayxon  Beruniy  o‘zining  2  tomlik  “Geodeziya”  asarida  yer 
shaklini  ilmiy  va  amaliy  jihatdan  o‘rganib  jahon  sivilizatsiyasiga  katta  ta’sir 
ko‘rsatdi. Uning asarlarini keyinchalik Yevropa olimlari o‘rganib revojlantirdilar. 
Yer  shari  kattaligini  aniqlashning  geodezik  metodi