H. A. Jamolxonov



Download 2,28 Mb.
Pdf ko'rish
bet98/395
Sana01.01.2022
Hajmi2,28 Mb.
#299352
1   ...   94   95   96   97   98   99   100   101   ...   395
Bog'liq
Hozirgi o`zbek adabiy tili jamolxonov

Ayrim izohlar
: 1) sonorlarning barcha turlarida: a) un paychalari faol qatnashadi; 
b) rezonatorlar ishtirok etadi; d) ovoz shovqindan ustun bo’ladi;         e) sonorlarda hatto 
bo’g’in hosil qilish xususiyati ham bor.  Masalan: za-yl (za-yil), ma-yl (ma-yil), sha-kl 
(sha-kil),  ha-jm  (ha-jim),  ba-zm  (ba-zim),  va-zn  (va-zin),        ze-hn  (ze-hin),  da-vr  (da-
vir), sa-yr (sa-yir), sa-br (sa-bir) kabi. Demak, sonorlarning bir jihati (bo’g’in hosil qila 
olishi)  unlilarga,  boshqa  jihatlari  esa  undoshlarga  o’xshaydi. Bu  holat  ularni  unlilarga 
ham,  undoshlarga  ham  zid  qo’yish  mumkin  bo’lgan  alohida  guruhga  birlashtirish 
imkonini  beradi
34
.  Biroq  bunday  fikrga  qo’shilmaydigan  tilshunoslar  ham  bor.  
Chunonchi,  taniqli  fonolog  N.  S.  Trubetskoy  bu  haqda  shunday  deydi:  "Unli", 
"undosh"lar  tovushga  oid  bo’lgan  akustik  tushunchalardir.  Ularni  ta’riflashda  akustik 
yoki  artikulatsion  tushunchalarni  hisobga  olmaslik,  albatta,  muvaffaqiyatsizlikka  olib 
keladi
35
.  Adabiyotlarda  o’zbek  tilidagi  sonor  tovushlarning  tarkibi  ham  har  xil 
ko'rsatilib  kelinmoqda.  Xususan,  m,n,ng,l,r  undoshlarining  sonantligi  fonetika  va 
fonologiyaga  oid  adabiyotlarning  deyarli  barchasida  qayd  etilgan  bo’lsa,  "y"  ning 
sonantligi ayrim adabiyotlardagina ta’kidlangan,
36
 taniqli turkolog                             E. 
V. Sevortyan esa o’zbek tili sonorlari qatoriga  v,g’ undoshlarini ham kiritadi
37
, «v»ning 
sonantligi S. Otamirzayeva (22,49) va A. Abduazizov (1,30) ishlarida ham qayd etilgan. 
M. Mirtojiyev sayoz til orqa "ng" dan tashqari, chuqur til orqa           "

" ning borligini 
ham ko’rsatadi, ammo "y" ni sonorlar qatoriga kiritmaydi.
38
  
                                                      

Download 2,28 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   94   95   96   97   98   99   100   101   ...   395




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish