H. A. Jamolxonov

      39-§. Bo’g’iz undoshi tavsifi.  
      "h" fonemasi
 – bo’g’iz undoshi, sirg’aluvchi, jarangsiz, shovqinli tovush. Bu 
fonema so’z boshida (
ham, hozir
), o’rtasida (
qahramon, mahsulot
) va oxirida (
shoh, 
guruh
) kela oladi. Asosan, arab va fors tillaridan o’zlashgan so’zlarda yoki shu 
so’zlardan yasalgan o’zbekcha so’zlarda qo’llanadi: 
hammol, haqiqat, huquq, humo 
("humo qushi"), 
hunar, hurriyat, jumhuriyat
 kabi. Hozirgi o’zbek tilida "h"ning "y"ga 
o’tish holatlari uchraydi: 
shohi>shoyi
 (h>y), 
Rahim>Rayim
 (h>y), 
Sohib>Soyib 
(h>y), 
Mohira>Moyira
  (h>y)  kabi.  "H"ning  bu  xususiyati  ba’zan  uning 
so’z  tarkibidan  tushib  qolishiga  ham  olib  keladi: 
shahar>sha:ar,  Solih>Soli, 
Tohir>Toir
 kabi. Hatto 
Muhammad Rahim> Muhammad Raim> Mamaraim> Maraim
 
kabi fonetik jarayonlarda ham "h"ning yuqoridagi xususiyatlari ta’siri bor.