1-Amaliy mashgulot pdf

Kattalik nomi

 

Birligi

 

Belgilanishi

 

1.

 

 

Chastota  

Gers 

Hz 

2.

 

 

Kuch  

Nyuton 

N 

3.

 

 

Bosim  

Paskal 

Pa 

4.

 

 

Energiya, ish, issiqlik miqdori 

Joul 

J 

5.

 

 

Quvvat, energiya oqimi 

Vatt 

Vt 

6.

 

 

Zaryad miqdori 

Kulon 

Kl 

7.

 

 

Elektr kuchlanish, el.potensial 

Volt 

V 

8.

 

 

Elektr 

sig’im

 

Farad 

F 

9.

 

 

Elektr qarshilik 

Om 

Оm

 

10.

 

 

Elektr o’tkazuvchanlik

 

Simens 

Sm 

11.

 

  Magnit oqimi 

Veber 

Vb 

12.

 

  Magnit induksiya  

Tesla 

Тl

 

13.

 

  Induktivlik  

Genri 

Gn 

14.

 

 

Yorug’lik oqimi

 

lyumen 

lm 

15.

 

  Yoritilganlik  

lyuks 

lk 

16.

 

  Radioaktiv moddalarning aktivligi 

bekkerel 

Bk 

17.

 

  Nurlanishning yutilish dozasi 

grey 

Gr 

 

Har  qanday  fizik  kattalikni  qanchalik  aniq  o‘lchamaylik  uning    haqiqiy 

qiymatini  topish  mumkin  emas.  Tajribada  o‘lchangan  qiymat  faqat  taqriban 

haqiqiy  qiymatga  teng.  Haqiqiy  qiymat  bilan  o‘lchangan  qiymat  orasidagi  farq 

(ayirma)    o‘lchamning    xatoligi  deyladi.  Tajriba  vaqtida  olingan  o‘lchamlarga 

qanday  faktorlar  va  nima  uchun  farq  qilishini  va  ular  o‘lchamini  aniqlash 

darajasiga qanchalik ta’sir ko‘rsatishini xatoliklar nazariyasi o‘rganadi. Tajribalar 

o‘lchamiga bir qancha faktorlar ta’sir qiladi: foydal

anadigan qurilmalarning sifati, 

temperatura,  namlik,  o‘lchash  usuli,  eksprementatorning  shaxsiy  xususiyatlari  va 

h.k.  Yuqorida  sanalgan  faktorlar  tajriba  natijasiga  salbiy  ta’sir  qiladi  va  haqiqiy 

---

qiymatni 

aniqlashni 

qiyinlashtiradi. 

Hatto 

tajriba 

o‘tkazis

h 

sharoiti 

yaxshilanganda,  aniq  sezgir  qurilmalardan  foydalanilgan  holda  ham,  ayrim 

xatodan  holi  bo‘lish  qiyin.  Buning  sababi  turlicha  bo‘lishi  mumkin.  Tajriba 

natijalarini  aniqlashda  yo‘l  qo‘yilgan  xatoliklarni  surunkali  (sistematik)  va 

tasodifiy  xatoliklarga  ajratish  qabul  qilingan.  Surunkali  xatolik  har  doim  natija 

uchun haqiqiy qiymatidan bir tomonga o‘zgaradi, ya’ni uni kamaytirib boradi. 

 

Tasodifiy  xatolik,  aksincha,  bir  hil  ehtimollik  bilan  natijani  uning  haqiqiy 

qiymatidan,  ham  oshishga  va  ham  kamay

ishiga  sabab  bo‘ladi.  Tajribani 

o‘tkazishda yo‘l qo‘yiladigan xatoliklarning sabablarini ko‘rib chiqamiz.