O’zbekiston respublikasi oliy va o’rta ta’lim vazirligi toshkent irrigatsiya va qishloq xo’jaligini mexanizatsiyalash muhandislari instituti



Download 2,97 Mb.
Pdf ko'rish
bet118/122
Sana01.01.2022
Hajmi2,97 Mb.
#297994
1   ...   114   115   116   117   118   119   120   121   122
Bog'liq
wzzVRtjXaqtawYSsjn36umLR9G9UQozSJRDSuvji

cos
4
pd
 
(8.3) 
 
bunda  σ – xona temperaturasida 4740 Pa teng bo‟lgan, simob sirtining tortilishi;  θ 
–materialni  simob  bilan namlanish  burchagi  (ko‟p  metallar uchun  θ  =  142
0
);  d  – 
kovakchalar diametri; р – ta‟sir etayotgan tashqi bosim. 
(8.3)  dan  bosim  oshishi  bilan  diametri  aniq  bo‟lgan  kovakchalar  to‟ladi, 
shunda sirtga nisbatan ochiq bo‟lgan kovakchalarning samarali radiusi quyidagicha 
aniqlanishi mumkun: 
 
 
   
 
          
 
 
       
           
 
 
(8.4) 
 
8.3. Qoplamani asos bilan birikish mustahkamligini aniqlash 
 
Qoplamani  asos  bilan  birikish  mustahkamligini  aniqlash  usullarini  sifat  va 
miqdoriy  usullarga  ajratish  mumkin.  Sifat  usullarga  quyidagilar  kiradi:  jilolash, 
cho‟tkalar bilan qirish, egish, cho‟zish, tirnab to‟r hosil qilish, qizdirish, egovlash 
va boshqalar.  
Jilolash  usuli  uchun  xomsurp,  yupqa  namatsimon  mato  va  boshqa 
materiallar  hamda  krokus
41
  yoki  xromli  pastalar  qo‟llaniladi.  Sirt  15  soniy 
davomida  20…30  m/s  tezlik  bilan  jilolanadi.  Jilolashdan  keyin  sirtda  shishib 
chiqqan yoki ajralgan joylari bo‟lmasligi kerak.    
Cho‟tkalar bilan qirish (kratserlash usuli
42
) uchun simi 0,1…0,3 mm bo‟lgan 
po‟lat  va  latun  cho‟tkalar  qo‟laniladi.  Yuza  15  soniy  davomida  cho‟tkalarning 
aylanish  tezligi  1500…2800  ayl/min  bo‟lgan  holda  ishlatiladi.  Bunday  ishlov 
berilgandan  keyin  nazorat  qilinadigan  yuzalarda  shishib  chiqish  va  qatlamni 
ajralishi bo‟lmasligi kerak.  
Egish usuli qo‟lanilganda qoplamali detal 90
о 
ga ikki tomonga egiladi (detal 
sinishi ham  mumkin). Ba‟zi hollarda qoplamani yotqizish davomida detal yoniga 
egiladigan  namuna  plastinasi  qo‟yiladi.  Egilish  yoki  sinish  joyida  qoplama 
ajralmagan bo‟lishi kerak. 
                                                 
41
  Krokus  pastasi  –  pasta  tarkibida  krokus  (temir  oksidining  kukuni)    bor  bo‟lgani  uchun  shunday  nomlanadi  va 
po‟lat,  cho‟yan, mis, bronza, latun, kumush, oltin buyumlarni jilolash uchun qo‟llaniladi. 
42
 Kratserlash – metal buyumlarni metal cho‟tkalar bilan ishlov berish. 


150 
 
O‟rash  usuli  qo‟llanilganda  buyum  materialidan  diametri  1  mmli    sim 
tayyorlanadi va unga detalga qoplanadigan rejimlarida qoplama yotqiziladi. Keyin 
sim uch barobar katta diametrli o‟qga uchta o‟ram bilan o‟raladi, o‟ramlar orasida 
sim diametriga teng bo‟lgan masofa saqlanib turishi kerak. Qoplama sifatli bo‟lsa, 
uning ustida ajralgan joylari bo‟lmasligi kerak.  
Cho‟zish usulida nazorat qilinadigan buyum materialidan 1 mmli prujinalar 
tayyorlanadi.  Prujina  o‟z  uzunligidan  ikki  barobar  kattaroq  masofaga  cho‟ziladi. 
Bunda ajralgan joylari kuzatilmasligi kerak. 
To‟r  shakldagi  chiziqlarni  tirnab  chizish  usuli  qalinligi  20  mkm  gacha 
bo‟lgan qoplamalarni asos bilan birikishini tekshirish uchun qo‟llaniladi. Nazorat 
qilinadigan qoplama sirtida asosiy metallgacha chuqurlikda o‟tkir po‟lat bilan 4…6 
parallel  va  5…6  ularga  tik  chiziqlar  o‟tkaziladi.  O‟tkir  po‟latning  qattiqligi 
qoplama  qattiqligidan  yuqori  bo‟lishi  kerak.  Chiziqlar  orasida  masofa  2…3  mm. 
Qoplama sifatli bo‟lsa tirnalgan chiziqlar chetlari tekis bo‟lishi kerak va qoplama 
ajralmasligi kerak. 
Qizdirish  usuli  qo‟llanilganda  qoplamali  detal  qoplama  tarkibiga  bog‟liq  
aniq bir temperaturagacha qizdiriladi va 1 soat davomida shu temperaturada ushlab 
turiladi,  keyin  havoda  yoki  15…20
о
С  temperaturali  suvda  sovitiladi.  Nazorat 
qilinayotgan sirtda shishib chiqqan yoki ajralgan joylari bo‟lmasligi kerak. 
Egovlash usuli qo‟llanilganda detaldan kesib olingan namuna qoplama bilan 
birgalikda  tiskiga  mahkamlanadi  va  kesib  olingan  joyida  mayda  tishli  egov  bilan 
egovlanadi.  Egovlash  asosiy  metalldan  qoplamaga  qarab  45
о
  ostida  bajariladi, 
bunda qoplama ajralmasligi kerak.   
Qoplamani  asos  bilan  birikish  mustahkamligini  aniqlashning  sonli  usullari 
metallizatsiya  va  payvandlab  qoplash  yo‟li  bilan  yotqiziladigan  nisbatan  qalin 
qoplamalar uchun qo‟llaniladi. Hamma sonly usullar qoplama yordamida birikkan 
ikkita  elementni  birikish  mustahkamligini  aniqlash  uchun  ularni  standart  yoki 
maxsus mashinalarda uzishga asoslangan. 8.2 rasmda har xil birikish elementlar va 
ularni uzish sxemalari keltirilgan. 
 
 
 


151 
 
8.2  rasm.  Qoplamalarni  asos  bilan  birikish  mustahkamligini  sinashni  asosiy 
sxemalari 
1 – qoplama; 2 – yelim. 
 
Birikadigan  elementlar  yig‟ilgandan  keyin  bir  biriga  nisbatan 
mahkamlanadi,  qoplama  yotqiziladigan  yuza  esa  yassilikni  ta‟minlash  uchun 
jilvirlanadi va barcha tayyorlash operatsiyalar o‟tkaziladi. Qoplamani uzish uchun 
zarur bo‟lgan kuch birikish mustahkamlikni miqdoriy me‟yori bo‟ladi.  

Download 2,97 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   114   115   116   117   118   119   120   121   122




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish