A b d u m a j id m a d r a im o V g avhar fu zailo V a

7.3.17.  «Tarixi jadidayi  Toshkand*
“Tarixi jadidayi  Toshkand”  ( “T oshkentning  yangi  tarixi”)  nom li  asar 
muallifi  M uham m ad  Solih  Toshkandiydir.  Uning to'liq  ismi  M uham m ad 
Solih  dom la  Rahim  Qoraxoja  o'g'li.  Tarixchi  1830-yilda  tug'ilgan,  vafot 
e tg a n   y ili  n o m a ’lu m .  B o s h la n g 'ic h   m a ’lu m o tn i  b o b o s i  m u lla  
Abdurahimxojadan  (u  Qiyot  mahallasida  joylashgan  B ekm uham m adbiy 
m asjidida  im om   b o 'lg a n )  o lg a n ,  s o 'n g   B eklarbegi  va  xoja  A h ro r 
m adrasalarida  o 'q ig an .  F arg 'o n an in g   Q o 'q o n   (1853 -y.),  M arg 'ilo n , 
Namangan va O 'sh (1853-y.) shaharlarida,  keyinchalik  Buxoro, Sam arqand, 
Qarshi, Shahrisabz va boshqa shahariarda bo'lib,  m adrasada olgan bilimini 
kengaytirdi.  1863-yildan  boshlab,  ilgari  bobosi  imomlik  qilgan  masjidda 
imom  bo'lib  xizmat  qildi,  ayni  paytda  dars  ham   berib  turdi.
M uham m ad  Solih  turli  ilm lar,  tarix,  geografiya,  adabiyot,  tibdan 
x ab a rd o r 
bo'lgan  keng  m a’lum otli  kishi  edi,  lekin  uning  tarixga  rag'bati 
k o 'p ro q  
bo'lgan.  U  Abu Tohirxoja(XIX asr)ning “Sam ariya”siga o'xshash 
T o sh k e n t, 
uning  tarixi  va  osori  atiqalariga  bag'ishlab  bir  asar  yozishni 
k o 'p d a n  
orzu  qilib  yurgan  va  nihoyat,  1863-1888-yillari  m aqsadiga 
erishgan. 
Asar  ikki  jilddan  iborat.
245

---

Birinchi  jild d a  qadim   za m o n la rd an   to   XV  asr  oxirigacha  Sharq 
m am lakatlarida,  shuningdek,  O 'r ta   O siyoda  b o 'lib   o 'tg a n   voqealar, 
ikkinchi  jildda  esa  Q o 'q o n   xonligining  XV  asr  oxiridan  —  Z ahiriddin 
M uham m ad  Bobur  davridan  to   XIX  asm ing  80-yillarigacha  bo'lg an 
ijtimoiy-siyosiy ahvoli,  m adaniy hayot  haqidagi  qim m atli  m a ’lum otlam i 
uchratamiz.
Asar hali biron tilga taijim a qilinm agan qo'lyozm a.  Faqat Toshkentda, 
O 'z R   FA  Sharqshunoslik  institutida  uning  uch  nusxasi  mavjud,  tartib 
raqamlari  №   7791,  11072-73,  5732.  Kitob  va  uning  muallifi  to 'g 'risid a 
A .O 'rinboyev,  O .B o'riyevlar  1983-yili  “T oshkent  M uh am m ad  Solih 
tavsifida  (XIX  asr)”  nomli  risola  chop   etganlar.
2007-yili  O '.S ultonov bu asar to'g'risidagi  nom zodlik dissertatsiyasini 
yoqladi  va  kitob  nashr  etdi.