•davr nashriyoti t o s h k e n t

H a rb iy -tra n s p o rt aviatsiyasi

1920-yillarning  boshida  og'ir  bombardimonchilar  yaratish  soha- 

sida  erishilgan  yutuqlar  qo'shinlar,  texnika  va  turli  yuklarni  tashish 

uchun  mo'ljallangan  ixtisoslashtirilgan  transport  samolyotlarini  ish- 

lab chiqarishga kirishishga imkon berdi.  Dastlab harbiy samolyotlarni 

qaytadan  jihozlab,  transport  samolyotlariga  aylantirilgan  bo'lsa,  tez 

orada maxsus ishlab chiqarilgan samolyotlar ham paydo bo'ldi.

Bir  qator  mamlakatlarda 

havo-desanti  kuchlari  yarati- 

lishi  havo-transport  aviatsiya- 

sining  rivojlanishiga omil  bo'lib 

xizmat  qildi.  Ikkinchi  jahon 

urushida  SSSR,  Buyuk  Brita- 

niya,  AQSh,  Germaniya va Ya- 

poniyaning  harbiy-transport 

aviatsiyasi  va  havo-desanti 

kuchlari  ayovsiz  harbiy  sinov- 

dan  o'tdi.  Urushning  oxirlari- 

ga  borib  harbiy  transportning 

kelajagi 

ixtisoslashtirilgan 

harbiy-transport  samolyotla-

Bugungi kunda 

harbiy-transport  aviatsiyasi  is- 

talgan 

mamlakatning  harbiy 

tuzilmasidagi  ajralmas 

qism 

hisoblanadi.  Mamlakat  harbiy 

kuchlarining 

ham 

strategik, 

ham  taktik  safarbarligi  ko‘p   ji- 

hatdan  uning  imkoniyatlariga 

b o g ‘liq.  Hozirgi  paytda  ay nan 

shu  om il  jangdagi  g'alabani 

aniqlab beradi.

Am erikaning ulkan «Geieksi» sam olyoti to 'rtta  ik k i konturli 

tejam li reaktiv dvigatellar bilan jihozlangan

---

Dunyoning k o ‘p  m am lakatlari q o ‘shinlari sovet A n-12 

sam olyotlari bilan qurollangan

rining  rivojlanishiga  bog'liqligi  ayon  bo'lib  qoldi.  Germaniyada  1942- 

yilda yaratilgan Messershmitt Me-323 samolyoti birinchi shunday sa­

molyot bo'ldi.  1940-yillarning  oxiri  1950-yillarning  boshida  kabinalari 

germetizatsiya (havo kirmaydigan) qilingan, balandda uchishga mos- 

langan  kuchli dvigatellar bilan jihozlangan va q it’alararo masofalarga 

uchishga qodir strategik harbiy-transport samolyotlari yaratildi.

Harbiy-transport samolyotlari  bortiga harbiy texnika,  o'nlab tonna 

yuk olishi  va  uni  katta  masofalarga  -   hattoki  minglab  kilometrgacha 

olib  keta  olishi  mumkin.  Bunday  samolyotlardan  dushmanning  orqa 

tomoniga  ham  parashutli  desantlarni tushirish  mumkin. Yukni tez or- 

tish va tushirish  uchun  bunday  mashinalar dum  qismida,  ba’zan  esa 

tum-shuq  qismida ham eshiklar bilan jihozlangan  -  apparel,  ular or­

qali samolyot ichiga yuk mashinasi,  hattoki tank ham  kirishi  mumkin. 

Oldindan  tayyorlanmagan  yumshoq  yerga  qo'nish  uchun  bunday 

transport mashinalari kuchli ko‘p g ‘ildirakli shassiga ega. O'z safla- 

rida bunday nodir aviatexnikaga ega bo'lgan harbiy-transport aviatsi­

yasi o'z tarixi davomida mamlakat ichida ham, mamlakat tashqarisida 

ham turli topshiriqlarni bajarib keldi.

---