Loyiha O‘zbekiston respublikasi adliya vazirligi toshkent davlat yuridik universiteti

 

Yong‘in yuz bergan joyni ko‘zdan kechirish jarayonida 

quyidagi asosiy vazifalar hal qilinadi: 

 

a)  yong‘in  yuz  bergan  joyni  tekshirish  va  uning  sharoitlarini  qayd 

etish;  

b) yong‘in o‘chog‘ini aniqlash; 

 v)  o‘t  qo‘yish  yoki  yong‘in  xavfsizligi  qoidalarini  jinoiy  buzish 

belgilarini aniqlash va mustahkamlash;  

g) yong‘in qanday yuz bergan, bunda kim aybdor, kimga va qanday 

zarar etkazilgan, degan savollarga javob topish. 

---

 

441 

Zaruriy  dastlabki  ma’lumotlarni  to‘plab,  o‘t  o‘chiruvchilar  va 

mutaxassislar  bilan  o‘zaro  aloqani  yo‘lga  qo‘ygach,  tergovchi:  yong‘in 

umumiy  manzarasini  qayd  etadi;  tevarak  atrofni  u  erda  mavjud 

kriminalistik  ahamiyatga  molik  izlar  va  narsalarni  topish  va 

mustahkamlash maqsadida ko‘zdan kechiradi. 

Yong‘in o‘chirilishi, hayot va sog‘liq uchun xavf bartaraf etilishiga 

qarab,  ko‘zdan  kechirish  ishtirokchilari  ishlash  uchun  ochiq  hududga 

kiradi  va  markazdan  chetga  qarab,  yong‘in  o‘chog‘iga  asta-sekin 

yaqinlashgan holda uni ko‘zdan kechiradi. Ko‘zdan kechirish jarayonida 

yong‘in  manzarasini  qayd  etish  va  ish  uchun  ahamiyatga  ega  bo‘lgan 

izlar va narsalarni aniqlash borasidagi ish amalga oshiriladi.  

Tergovchining  bosh  vazifasi  –  yong‘in  o‘chog‘i  (o‘choqlari)ni 

aniqlash.  Hodisa  sodir  bo‘lgan  joyning  mazkur  asosiy  nuqtasida  ish 

bo‘yicha  eng  muhim  axborot  jamlanadi.  Agar  yong‘in  tez  o‘chirilgan 

bo‘lsa,  ko‘zdan  kechirishni  uning  o‘chog‘idan  boshlagan  ma’qul. 

YOng‘in  o‘chog‘ida  o‘ch  chiqishi  sabablarini  aniqlash  mumkin, 

masalan,  yalang‘ochlangan  va  erigan  simlardan  iborat  elektr  qalqoni; 

yondirish  qurilmasi  qoldiqlari;  yonuvchan  moddalarning  zarralari; 

kerosin yoki benzin shimdirilgan uvada bo‘laklari va h.k. 

Sanoat 

korxonalarida 

yong‘in  chiqqan  joylarni  ko‘zdan 

kechirayotganda ishlab chiqarish jarayonlari, foydalaniladigan xos ashyo 

va  materiallarning  xususiyatlarini  hisobga  olish  zarur.  Ularning  orasida 

o‘z-o‘zidan o‘t oladigan va yonuvchan moddalar bo‘lishi mumkin.  

Yong‘in  joyida  mavjud  kuyindini  sinchiklab  ko‘zdan  kechirish 

zarur.  Yonuvchan  modda  solingan  shisha  idishlarda  nafaqat  uning 

qoldig‘i,  balki  jinoyatchini  aniqlashga  yordam  beradigan  barmoq  izlari 

ham  topilishi  mumkin.  Ko‘zdan  kechirish  jarayonida  jiddiy  termik 

shikastlangan joylarni ajratish lozim.  

Murdani ko‘zdan kechirish vaqtida u turgan joyga, uning kiyimiga, 

alohida  va  ko‘zga  bo‘rtib  tashlanadigan  alomatlarga,  yonuvchan 

moddalarning qoldiqlariga, o‘lim qachon – ob’ektda yong‘in chiqishidan 

oldin  yoki  keyin  yuz  berganini  aniqlash  imkonini  beradigan  belgilarga 

e’tiborni qaratish zarur. Agar odam yong‘in muhitiga tirik holda tushib 

qolgan  bo‘lsa,  uning  og‘iz  bo‘shlig‘i  va  nafas  yo‘llari  kuygan  bo‘ladi, 

qonida esa karbon oksidi topiladi. 

Yong‘in  yuz  bergan  joyni  ko‘zdan  kechirish  jarayoni  va  uning 

natijalarini  bayonnomada,  tarxda,  fotosuratlar  va  videoyozuvda  qayd 

etish  katta  ahamiyatga  ega.  Kriminalistik  ahamiyatga  molik  barcha 

holatlarni  qayd  etish  muhimdir.  Masalan,  uy  (bino)ni  tavsiflashda  pol, 

---

 

442 

devorlar, shift qanday materialdan qurilgani, ular suvalgani yoki bo‘yoq, 

gulqog‘oz,  pardozlash  materiallari  bilan  qoplangani,  ularga  olov  yoki 

tutun bilan qay darajada ta’sir ko‘rsatilgani, elektr isitish asboblari bor-

yo‘qligi, ular qay ahvoldaligini ko‘rsatish zarur. 

Elektr simlarning qisqa tutashuv belgilari mavjud bo‘lgan qismlari, 

shuningdek  elektr  nazorat,  elektr  hisoblash,  elektr  ro‘zg‘or  va  isitish 

asboblari hamda ehtimol tutilgan yong‘in manbalari hodisa sodir bo‘lgan 

joydan  olib  qo‘yiladi.  Barcha  hollarda  yong‘in  joyidagi  tuproq,  kul, 

ko‘mir va kuyindidan ekspertiza tekshiruvlari uchun nazorat namunalari 

olinadi. 

Aniqlangan 

izlar, 

narsalar, 

materiallar, 

moddalarning 

namunalari  va  boshqa  ob’ektlar  zich  berkiladigan  sig‘imlar  yoki  qo‘sh 

qavatli    polietilen  qoplarga  solinadi  va  ularga  tegishli  yozuvlar  qayd 

etilgan  yorliqlar  biriktiriladi.  Ular  olib  qo‘yilgan  joylar  ko‘zdan 

kechirish bayonnomasida ko‘rsatiladi va hodisa sodir bo‘lgan joy tarxida 

qayd etiladi. 

Yong‘in  yuz  bergan  joyni  ko‘zdan  kechirish  jarayoni  va  natijalari 

videoyozuv, fotos’yomka yo‘li bilan qayd etilishi shart.