Loyiha O‘zbekiston respublikasi adliya vazirligi toshkent davlat yuridik universiteti

E’tibor  qiling!  Hodisa  sodir  bo‘lgan  joyni  ko‘zdan  kechirishdan 

oldin  va  ko‘zdan  kechirish  jarayonida  tergovchi  harakatlarining 

yo‘nalishi,  xususiyati  va  maqsadi  ishni  qo‘zg‘atishda  ikkita  ehtimol 

tutilgan 

vaziyat 

mavjudligiga 

bog‘liq 

bo‘ladi:  

1)  hodisa  to‘g‘risidagi  xabar  baxtsiz  hodisadan  so‘ng  darhol  kelgan 

bo‘ladi; 2) xabar ancha vaqt o‘tgandan keyin kelgan bo‘ladi. Birinchi 

holda tergovchi hodisa  sodir bo‘lgan joyni darhol ko‘zdan kechirishi 

kerak,  ikkinchisida  –  oldingi  tekshirish  natijalari  bilan  tanishishdan 

boshlash  lozim.  Biroq  ikkala  holda  ham  hodisa  joyini  ko‘zdan 

kechirish – bajarilishi shart bo‘lgan harakatdir. 

Esda  tuting!  Tekshirish  materiallari  (baxtsiz  hodisa  to‘g‘risidagi 

dalolatnoma,  texnik  inspektorning  xulosasi,  ko‘zdan  kechirishlarning 

bayonnomalari,  guvohlardan,  jabrlanuvchidan  so‘rab  fikr  to‘plash 

bayonnomalari  va  h.k.)  hodisa  sodir  bo‘lgan  paytdan  e’tiboran  7 

kundan kechiktirmay tergov organlariga yuboriladi. 

---

 

433 

 

Ko‘zdan  kechirishdan  oldin  uning  chegaralari,  ketma-ketligi, 

tugunlari  (qismlari,  uzellari)  belgilab  olinadi.  Bunda  uslubiy 

tavsiyalardan,  tergov  tajribasidan  foydalaniladi.  Masalan,  qaysi  agregat 

yoki  dastgohda  ishlash  paytida  baxtsizlik  sodir  bo‘lgan  bo‘lsa,  faqat 

o‘sha  agregat  yoki  dastgohni  emas,  balki  ishlab  chiqarishda  u  bilan 

bog‘liq  bo‘lgan  uchastkalarni  ham  ko‘zdan  kechirish  kerakligidan 

dalolat beradi. Bu uchastkalarga butun ustaxonani, sexni va boshqa shu 

singarilarni qo‘shib ko‘zdan kechirish chegaralarini yanada kengaytirish 

zarur bo‘lishi mumkin. Masalan, elektr toki urishi bir joyda yuz berishi 

mumkin,  baxtsiz  hodisa  sababini  esa  elektr  energiyasi  taqsimlanadigan 

energiya  uzelini  yoki  elektr  uzatish  tizimini  ko‘zdan  kechirgandagina 

aniqlashga erishiladi. 

Ko‘zdan  kechirish  ishtirokchilari  to‘g‘risidagi  masala  ham  uning 

boshlanishidan  oldin  hal  qilinishi  kerak.  Unda  mutaxassislar  ishtirok 

etishini  ta’minlash  ayniqsa  muhimdir.  Hodisaning  moddiy  izlarini 

topish,  qayd  etib  qo‘yish  va  olishga  ularning  ko‘maklashishi  ko‘zdan 

kechirishning  samarali  bo‘lishini  kuchaytiradi.  Biroq  har  doim 

mutaxassislarning  etarlicha  bilimga  egaligi  va  xolisligiga,  ularning 

ishning natijasidan manfaatdorligiga ishonch hosil qilish zarur. Ko‘zdan 

kechirishda  ishtirok  etishga  jabrlanuvchilar,  guvohlar  va  texnika 

xavfsizligi qoidalarini buzgan mansabdor shaxslar jalb etilishi mumkin. 

Ko‘zdan  kechirish  ishtirokchilarining  soni  to‘g‘risidagi  masalani  hal 

etishda  shuni  esda  tutish  kerakki,  ortiqcha  odamlar,  odatda,  ko‘zdan 

kechirishga xalal beradi. 

Ko‘zdan  kechirishni  markaziy  tugundan  boshlash  maqsadga 

muvofiqdir.  Agar  hodisa  sodir  bo‘lgan  joyda  murda  yotgan  bo‘lsa, 

ko‘zdan kechirish undan boshlanadi.