Loyiha O‘zbekiston respublikasi adliya vazirligi toshkent davlat yuridik universiteti

Gumon  qilinuvchini  so‘roq  qilish.  Tergov  amaliyotiga  talonchilik 

yoki  bosqinchilik  hujumini  jinoyatchilar  o‘z  ish  joyini  ma’lum  vaqtga 

---

 

409 

tashlab  ketib  yoki  ancha  ishonchli  alibini  yaratib  sodir  etgan  hollar 

ma’lum. Bu gumon qilinuvchini fosh etishni qiyinlashtiradi, uni so‘roq 

qilishga puxta tayyorgarlik ko‘rishni, hodisa sodir bo‘lgan joyni ko‘zdan 

kechirish  va  boshqa  tergov  harakatlarini  o‘tkazish  chog‘ida  qo‘lga 

kiritilgan ashyoviy dalillarni ko‘rsatish rejasini tuzishni talab etadi. 

Agar gumon qilinuvchi talonchilik yoki bosqinchilik sodir etganiga 

iqror  bo‘lsa,  undan  qilmishning  barcha  holatlarini  surishtirish  lozim. 

Bunday gumon qilinuvchi bilan birga tekshiruvlarni hodisa sodir bo‘lgan 

joyda  tekshirish  ko‘rsatuvlarni  videoyozuv  vositasida  qayd  etish  yo‘li 

bilan o‘tkazilsa, maqsadga muvofiq bo‘ladi.  

Ba’zan  bosqinchilik  sodir  etishda  ayblanuvchilar  jabrlanuvchiga 

nisbatan ishlatilgan zo‘rlikni kamaytirish ko‘rsatishga harakat qiladi, uni 

do‘pposlaganini  inkor  etadi,  qurol  o‘rniga  uning  maketini  qo‘llagani 

yoki umuman qurolsiz harakat qilganini ta’kidlaydi, ya’ni jinoyatni sodir 

etish holatlarini talonchilik sifatida ko‘rsatishga harakat qiladi. 

Talonchilik va bosqinchilik hujumlarini tergov qilishda ayniqsa faol 

qo‘llaniladigan tergov harakati tanib olish uchun ko‘rsatish hisoblanadi. 

U  jabrlanuvchi  yoki  guvoh-shohidlar  jinoyatchining  tashqi  ko‘rinishini 

eslab  qolgan  va  uni  tanib  olishi  mumkin  bo‘lgan  yoki  hujum  sodir 

etilgan  joyda  gumon  qilinuvchiga  tegishli  narsalar  topilgan  holda 

o‘tkazilishi lozim. 

Bosqinchilik  to‘g‘risidagi  ishlar  bo‘yicha  ko‘pincha  jabrlanuvchi 

yoki  gumon  qilinuvchining  sud-tibbiyot  ekspertizasi  tayinlanadi.  Tan 

jarohatlarining  mavjudligi,  xususiyati  va  og‘irlik  darajasi,  ular  qachon 

etkazilgani  va  hokazolar  aniqlanadi.  Ushbu  toifadagi  ishlar  bo‘yicha 

sovuq  qurol  ekspertizasi  ancha  keng  tarqalgan.  Unda  pichoq,  kastet  va 

hujum  qilishda  foydalanilgan  boshqa  predmetlarning  sovuq  qurolga 

mansubligi masalasi hal qilinadi. 

Agar  bosqinchi  o‘qotar  qurol  ishlatgan  va  u  jinoyatchidan  olib 

qo‘yilgan,  ishga  o‘qlar  yoki  gilzalar  qo‘shib  qo‘yilgan  bo‘lsa,  sud-

ballistik  ekspertizasi  tayinlanadi.  Hodisa  sodir  bo‘lgan  joyda  poyafzal 

yoki  transport  vositalarining  izlari  topilgan  holda  trasologik  ekspertiza 

tayinlanadi.  Ayrim  hollarda  tovarshunoslik  va  daktiloskopik  ekspertiza 

tayinlanishi mumkin.