O‘qitish materiallari to‘plami tarkibi

Buzilgan fayllar va disklarni tiklash. Magnit disklarni ishlatishda ko‘pincha fizikaviy va 
mantikiy buzilishlar uchrab turadi va bular axborotlarni xato o‘qilishiga olib keladi.  
Fizikaviy kamchiliklar (FD) mexanik ta‘sirlar, magnit maydoninng ta‘siri, magnit 
katlamining eskirishi va boshqa sabablarga ko‘ra paydo bo‘lishi mumkin. FD ning paydo bo‘lishi 
ba‘zi sektor va klasterlarni ishga yaroqsiz holga keltiradi va bu faylni to‘lik tiklab bo‘lmaydi.  
Mantiqiy kamchiliklar diskning sistema sohasining zararlanishi tufayli kelib chikadi. 
Bularga bo‘limlar jadvali, fayllar joylashuv jadvali (FAT), yuklovchi sektor (zagruzochniy sektor), 
kataloglar va boshqalar kiradi.  
Bunday buzilishlar tok manbaining to‘satdan uchirilishi, xato ishlovchi dasturlarning to‘xtab 
qolishi, kompyuter viruslari ta‘sirida sodir bulishi mumkin. Diskka xizmat kursatuvchi dasturlar. 
Buzilgan fayllar va disklarni tiklash uchun CHKDSK, SCANDISK, DEFRAG utilitlari va NDD 
dasturlari ishlatiladi.  
Magnit disklardan foydalanish vaqtida, ularning ish faoliyatlarida ayrim kamchiliklar 
yuzaga keladi. Fayllarni yozish va o‘qish amallari bajarilmay qoladi, bu albatta disklarning fizik va 
mantiqiy buzilishlaridan kelib chiqadi. Disklardagi mantiqiy va fizik buzilishlarni davolash uchun 
Norton Dissk Doctor (NDD) utiliti qo‘llaniladi.  
NDD dasturi avtomatik tarzda disklarni tashxis qiladi va buzilgan disklarni davolaydi. 
Diskka tashxis quyish - diskning holatini har tomonlama tahlil qilish va ulardagi mantiqiy 
buzilishlarni aniqlashdir.  
Tashxis jarayoni maxsus testlar orqali olib boriladi. Diskdagi buzilishlarni aniqlagani haqida 
NDD foydalanuvchiga ma‘lumot beradi. Dasturni chakirish va uni faollashtirish uchun NDD.EXE 
buyrugidan foydalaniladi.  
Scan Disk dasturi disklardagi nosozliklarni tekshiradi, papkalar va asosiy diskdagi 
fayllarning xatoliklarini aniqlaydi. Bu dasturdan ko‘pincha WINDOWS dan notugri chiqqanda 
(Kompyuterni Pusk-Zavershenie rabotы Vыklyuchit kompyuter ketma-ketligi dan uchirilmaganida) 
foydalaniladi. Buning uchun Pusk/Programmы / Standartnыe / Slujebnыe programmы qism 
menyusida Proverka diska (Scan Disk) bo‘limi nomi «sichqoncha» bilan 2 marta bosilsa, ekranda 
bu dasturning muloqot oynasi hosil bo‘ladi. Bu oynada tekshirilishi kerak bo‘lgan nomlarini tanlash 
mexanizmi aks ettirilgan.  
Tekshirish ikki - Standart (Standartnaya) yoki to‘liq (Polnaya) rejimda bajarilishi mumkin. Bu 
rejimlardan kerakligi va xatoliklarni avtomatik tugrilash (Ispravlyat oshibki avtomaticheski) xolati 
tanlanib Zapusk tugmasi bosiladi.  
Diskni Defragmentatsiya qilish (Defrag). Ma‘lum vaqt utgandan sung kupchilik fayllar 
fragmentlarga ajratiladi va ular diskning har xil bo‘laklarida joylashib qoladi, bu esa faylni o‘qish 
va saqlash ishlarini sekinlashtiradi. Fayllarni bir joyga to‘plash va ularni siqish jarayoni 
defragmentatsiya deb yuritiladi va bu jarayon fayllarni yozish va ukishni tezlashtirish imkonini 
beradi. Fayllarni defragmentatsiya kilish - Defragmentatsiya diska G‗Defrag dasturi yordamida 

---

amalga oshiriladi. Bu dastur ishlaganda, ekranda defragmentatsiya oynasi ochiladi va 
defragm1entatsiya jarayoni qanday kechayotgani protsentlarda ko‘rsatilib turiladi.