O‘qitish materiallari to‘plami tarkibi



Download 10,58 Mb.
Pdf ko'rish
bet196/211
Sana01.01.2022
Hajmi10,58 Mb.
#290128
1   ...   192   193   194   195   196   197   198   199   ...   211
Bog'liq
Raqamli multimedia axb nashr qilish 11 texn

Mikroprotsessorlar.  
 Mikroprotsessor (MP), boshqachasiga central processing unit (CPU),— dasturli 
boshqariladigan, axborotni qayta ishlaydigan funksional tugallangan qurilma bo‗lib, u bitta 
yoki bir nechta katta yoki juda katta integral sxemalar ko‗rinishda tayyorlangan.  
   
Mikroprotsessor quyidagi vazifalarni bajaradi:  
• 
asosiy  xotiradan  (AX)  buyruqlarni  o‗qish  va 
deshifrlash (ochish);  
• 
ma‘lumotlarni  AX  dan  va  tashqi  qurilmalar  (TQ) 
adapterlarining  registrlaridan  o‗qish;  •  so‗rovlarni  va 
buyruqlarni adapterlardan TQ, larga xizmat ko‗rsatish uchun qabul qilish va qayta ishlash;  
• 
ma‘lumotlarni qayta ishlash hamda ularni AX ga va TQ, adapterlarining registrlariga 
yozish;   
• 
ShK  ning  barcha  boshqa  uzellari  va  bloklari  uchun  boshqaruvchi  signallarni  ishlab 
chiqish.  
 Mikroprotsessor qiymatlar shinasining razryadliligi ShK ning razryadliligani aniqlaydi; 
MP adreslar shinasini razryadliligi uning adres kengligini aniqlaydi.   
 Adres kengligi — bu asosiy xotira yacheykalarining maksimal soni bo‗lib, u bevosita 
Mikroprotsessor tomonidan adreslanishi mumkin.  
Birinchi MP 4004 Mikroprotsessori Intel firmasi (AQSh) tomonidan 1971 yilda 
chiqarilgan. Hozirgi vaqtda bir necha yuzlab turli Mikroprotsessorlar chiqarilmoqda, lekin 
eng ommaviy va keng tarqalgani Intel va Intel ga o‗xshash firmalarning 
Mikroprotsessorlaridir.  
Shaxsiy kompyuter tarixida protsessor har doim tizim plataning uyasida yoki maxsus 
ulanish joyga qo‗shiladigan katridjda joylashgan. Issiqlikni qaytaruvchi elementlar (IQE). 
Zamonaviy protsessorlarning ko‗pchiligi o‗zidan katta issiqlik ajratadi. Bu issiqlik bartaraf 
etilishi kerak, aks holda kompyuterning bir maROMda ishlay olmasligi yoki to‗xtab qolishi 
yuz berishi mumkin. IKE larning ikki turi mavjud: passiv (PIQE) va aktiv (AIQE). Passiv 


issiqlikni qaytaruvchi elementlar (PIQE) – bu protsessorga ulanuvchi yoki yopishtiriluvchi 
(o‗rnatiluvchi) metall (odatda, aluminiy) bo‗laklaridir. Ular protsessor elementlaridan 
chiqayotgan issiqlikni tarqatishga yordam berib, radiator vazifasini o‗taydi. PIQE sinmaydi. 
Ba‘zan PIQE va protsessor o‗rtasidagi havo almashinishini yaxshilash uchun issiqlik 
o‗tkazuvchi surma yordamida havo tirqishlarini bartaraf etish kerak. Bu issiqlikni maksimal 
darajada qaytarish imkonini beradi. Aktiv issiqlikni qaytaruvchi elementlar (AIQE) – bu 
ventilatorlardir. Ular PIQEga nisbatan sifatliroq sovutishni ta‘minlaydi, biroq qo‗shimcha 
elektr energiyasini talab etadi va yuqori ishonchlilikka ega emas. Ventilatorlarda ko‗pincha 
arzon mexanizmlardan foydalaniladi, shuning uchun ham ular tez buziladi, bu esa 
protsessorning tez qizib ketishiga va tizimning ishdan chiqishiga olib keladi.  
Eskirgan kompyuterlarning ayrimlarida mikroprotsessor shinaga ulangan tizim platasidan 
alohida chiqarilgan edi.   
Intelning paydo bo‗lishi bilan ZIF uyalarida hech bir qiyinchiliksiz 386 protsessorlar tizim 
platasiga qo‗yila boshladi yoki modernizatsiyaga mo‗ljallangan OverDrive qo‗shimcha 
uyalarga qo‗yildi.  
Pentium II, Pentium II XEON va Pentium III larning paydo bo‗lishi bilan protsessorlar bir 
tomonlama kontaktlari bilan germetik, to‗g‗ri to‗rtburchakli katridj joylasha boshlandi. Unda 
protsessorlardan tashqari ikkinchi darajali kesh-xotira va yordamchi mikrosxemalar 
joylashdi. Katridj ulanish joylariga qo‗shiladi. Inter celeron, Pentium III va Pentium 4  
protsessor lari tizim platasining ustidagi uyaga qo‗shiladi. Ular ikki versiyada mavjud:   
  
  
 ATX tizim platadagi Slot 1 ulanish joyi.  
  
ATX tizim platadagi Slot 1 ulanish joyi Pentium II protsessorni o‗rnatish uchun 
mo‗ljallangan. Radiator va ventilatorni ushlab turuvchi barcha tizim plataning yuqorida 
joylashgan oyoqchalarga biriktiriladi.  
 Analogik ravishda AMD kb protsessorlari socket 7 gorizontal uyasiga qo‗yiladi.   
Ko‗rsatilgan katridj Slot 1 ulanish joyiga, qo‗shimcha plata sifatida, joylashtiriladi. 
Analogik katridjni Pentium III va ba‘zi bir modellarni ham ishlatishadi.   
  


  
  
Ikki taraflama qisqichlar mavjud bo‗lgan Pentium II protsessorning katridji.  
  
 Ma‘lumki, qancha katta chastota bilan mikroprotsessor ishlasa, shuncha ko‗p issiqlik 
chiqaradi. Birinchi kompyuterlar sekin ishlaganliklari sababli, uncha qizib ketishmagan. 
Ularni sovutish uchun elektr ta‘minot blokida bitta ventilator kifoya edi. Havo korpusning 
oldingi paneli teshiklaridan surilib, orqa panelidan chiqarilar edi.   
  
Kuller (ventilator va radiator kombinatsiyasi) Pentium II protsessorning katridjiga 
ulanadi. Elektr ta‘minot ventilatorga maxsus ulanish joylar orqali uzatiladilar.   
   


  
Pentium III protsessorni sovutish, uning o‗ziga mahkamlangan kuller ishlatiladi.  
  
 Bunday vazifa 4,77MGHz dan 66MGHz chastotasida ishlovchi protsessor uchun effektiv 
hisoblangan. (486 DX2 protsessorlar uchun).  
 Ammo, 100MGHz chastotasida ishlovchi mikroprotsessorning paydo bo‗lishi bilan, 
undan chiquvchi issiqlik faqatgina mikroprotsessorlarning  o‗zini   ishiga  emas,   balki 
 
boshqa komponentalarning normal ish tartibiga halaqit bera boshlaydi. Ushbu 
muammoning 3 yo‗li bor.  
1. 
Radiatorni  protsessorga  qo‗yish.  Bunda  metaldan  qilingan  moslama  issiqlikni  yutib, 
tizim ventilator chiqarayotgan havo oqimiga chiqaradi.   
2. 
Qo‗shimcha  ventilator  qo‗shish.  Aylanuvchi  ventilator  issiqlikni  yutib,  protsessorni 
sovutadi. Ayrim hollarda ventilator radiator bilan birga ishlatiladi.   
3. 
Tizimni  yuqori  sovutish.  Zamonaviy  kompyuterning  korpusiga,  ya‘ni  oldingi  yoki 
orqa panelga, elektr ta‘minot bloki yoniga va mikrosxemaning o‗ziga qo‗shimcha ventilator 
qo‗yish  mumkin.  Qizib  ketishning  eng  yaxshi  yo‗li  bu  to‗g‗ri  loyihalashtirilgan  korpusli 
kompyuter sotib olish va ishlab chiqaruvchining qo‗shimcha sovutish bo‗yicha maslahatlarini 
olishdir.  


  
Bu, Pentium IB protsessor asosidagi, zamonaviy kompyuterda 1.8 GGHz protsessor va 
uning mikrosxemalar to‗plami katta radiator tagida joylashgan. Radiator esa plastik qobig‗i 
bilan yopilgan va uning ichidagi issiq havo, ventilator yordamida tashqariga chiqib ketadi.   
Maxsus sovutish qurilma namoyish etilgan. U 3.5 dyuymli bo‗limga o‗rnatilgan bo‗lib, 
vertikal korpusning oldi tarafdagi xavoni tashqariga tortib chiqazadi.   

Download 10,58 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   192   193   194   195   196   197   198   199   ...   211




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish