―T a s d i q la y m a n ‖

 

 

 

       Uyga vazifa: Uyda o`qib, xaritadan o`rganib kelish.Test va krassvordlartuzib kelish  

 

 

---

32-mashg'ulot           

 

 

Mavzu: O‟rta osiyoning Tabiiy geografik o„lka sifatida o„ziga xos xususiyatlari.  

I. Mashg'ulot maqsadi: 

 

a) ta‟limiy: O'quvchilarga mavzu boyicha ma'lumot berish _        

 b) Tarbiyaviy O'quvchilarda tabiatga hurmat hususiyatlarini shakllantirish 

s) rivojlantiruvchi: Geografik xaritalar bilan ishlash ko'nikmalarini rivojlantirish 

     

 II. O'tilgan mashg'ulot yuzasidan muloqot uyushtirish. 

III.Yangi mavzu bayoni

 

  

  O‘rta  Osiyo  Yevrosiyo  materigining  o‘rtasida  joylashgan.  Olkaning  eng  shimoliy  nuqtasi 

53,8°  shimoliy  kenglikda,  Ayirtov  yaqinida,  eng  janubiy  nuqtasi  Hindukush  tog‘larining 

g‘arbiy tarrnog‘i bo‘Igan Safedkoh tog tizmasi bilan Nishopur tog‘lari tutashgan joyda  — 

Xarirud vodiysida (34° shimoliy kenglik), g‘arbiy nuqtasi Kaspiy dengizining Mang‘ishloq 

yarimorolidagi  Tubqarag‘ay  burnida  (50,3°  sharqiy  uzunhik)  va  sharqiy  nuqtasi  Savir 

tog‘Iarining  etagidagi  Qora  Irtish  daryosi  vodiysida  (85,6°  sharqiy  uzunBk)  joylashgan. 

Shimoldan janubga 2200 km va g‘arbdan sharqqa 2750 km ga yaqin masofaga cho‘zilgan. 

O‘rta  Osiyo  o‘lkasining  geografik  kengligi  Janubiy  Yevropa  olkasi.  Afrikadagi  Atlas 

tog‘lari  geografik  kengligiga  to‘g‘ri  keladi.  U  yerlardagi  mamla  katlar  iliq  moladil  va 

subtropik  tabiatli  mamlakatlardir.  O‘rta  Osiyo  yirik  materikning  o‘rtasida,  dengiz  va 

okeanlardan uzoqda joylashganligidan juda qurg‘oqchil  o‘lkadir.  Buning ustiga  eng  yaqin 

okean — Hind okeanidan baland tog‘Iar bilan to‘silgan. 

O‘Jkaning  chegarasi  juda  murakkab.  Janub  va  sharq  tomonlarida  chegara  tog‘Iarning 

suvayirg‘ichidan  o‘tkaziladi.  Chunki  bu  tog‘lar  iqlimiy  va  gidrografik  chegaralar  bo‘lib 

hisoblanadi.  Lekin  shimoli-g‘arbiy,  shimoliy  va  shimoli-sharqiy  chegaralarni  aniqiash 

ancha  murakkab.  Bu  yerda  iqlimiy  chegaralar  yo‘q  desa  ham  bo‘ladi.  Shuning  uchun  bu 

yerda tektonik chegaralarni asos qilib olish mumkin. Yuqoridagi fikrlarga asoslangan holda, 

O‘rta  Osiyo  o‘lkasi  chegaralarini  quyidagicha  belgilash  mumkin.  G‘arb  tomonda  Kaspiy 

dengizi  qirgoqiari  chegara  bo‘ladi.  Shimoli-g‘arbiy  chegara  Emba  daryosining  quyar 

joyidan  janubroqdan  boshlanib,  Ustyurt  platosi  shirnoliy  chinklari  bo‘ylab  o‘tadi  va 

Mug‘ojar tog‘larining janubiy etakiarigacha boradi.