F. O‟. Jo‟rayev, G‟. X. Karimov qishloq xo‟jalik ekinlarini sug‟orishda suv tejamkor texnologiyalardan foydalanish

   

Ekinni  suvga  bo’lgan  talabi.  Ekinlarning  suvga  bo‘lgan  talabi  deganda, 

o‘simliklarning ildiz tizimiga kelgan suvni bug‘latishi tushuniladi. 

        O‘simlikning  suvga  bo‘gan  talabi  iqlim  va  ob-havo  sharoitiga  o‘simlik 

navlarining  biologik  xususiyatiga,  uning  yoshi,  o‘suv  davrining  davom  etishiga, 

olinadigan hosil miqdoriga, tuproq unumdorligi va agrotexnika darajasiga bog‘liq. 

Shuningdek, o‘simlik ildizining rivojlanishi ham ta'sir etadi. 

          Masalan,  g‘o‘za  tabiatiga  ko‘ra,  ko‘p  yillik  o‘simlik,  unda  o‘suv  davri 

hamda hosilning paydo bo‘lish jarayoni aniq chegaralanmagan. Bu jarayonlar bir-

biriga  o‘xshash  va  o‘zaro  bog‘liq  holda  o‘tadi.  G‘o‘zaning  butun  o‘suv  davrini 

suvga  bo‘lgan  talabiga  qarab  uch  davrga  bo‘lish  qabul  qilingan:  birinchi  davr- 

---

17 

 

ekishdan gullashgacha; ikkinchi davr  - gullash-meva tugish davri; uchinchi davri- 

hosilning  yetilish  davri.    O‘simlikning  suvga  bo‘lgan  talabi  birinchi  davrdan 

ikkinchi  davrga  qarab  ortib  boradi,  avgust  oyida  bu  talab  maksimum  darajaga 

yetadi, ya'ni hosil paydo bo‘la boshlaydi. Hosil yetila boshlaganda o‘simlik suvni 

kamroq talab qiladi. 

         Yuqori hosil olish uchun o‘simlikni butun o‘suv davrida uzluksiz suv bilan 

ta'minlab  turish  zarur.  Ma'lumki,  o‘simlikka  suv,  asosan,  barg  sathining  doimiy 

transpiratsiyasi  natijasida  kirib  turadi.  Odatda,  o‘simlikning  suvga  bo‘lgan  talabi 

va  uning  samarasi  asosan  transpiratsiya  koefftsientiga  qarab  aniqlanadi.  Ya'ni 

o‘simlik  talab  etgan  suv  og‘irligi  uning  organlari  og‘irligi  (barg,  novda,  ildiz, 

gul)ga nisbatan quruq modda hisobiga olinadi. 

         O‘simlikning  suvga  bo‘lgan  talabi  ko‘pincha,  meteorologilk  sharoitlar  - 

temperatura,  havo  namligi,  quyosh  radiatsiyasining  ittensivligi  va  shamol  bilan 

aniqlanadi.