«sharq» nashriyot-matbaa aksiyadorlik kompaniyasi bosh tahririyati

Yuridik  pretsedent  –  sudning  umummajburiy 
ahamiyatga ega bo‘lgan aniq bir ish bo‘yicha qaroridir. 
normativ huquqiy akt – hozirgi kunda eng muhim 
bo‘lgan  huquq  manbalarining  shaklidir.  Normativ 
huquqiy  akt  vakolatli  davlat  organining  belgilangan 
tartibda  qabul  qilgan  yuridik  huquqiy  hujjati  bo‘lib, 
umummajburiy  хulq-atvor  qoidalarini  o‘z  ichiga 
oladi. Normativ hujjatlar huquqiy normalarni belgilab 
beradi, o‘zgartiradi va bekor qiladi. Ularda belgilangan 
qoidalarning  mazmuni  bayon  etiladi.  Belgilangan 
normalarga  umummajburiy  tus  beradi  yoki  ilgari 
belgilangan  normalarning  amalda  bo‘lishini  bekor 
qiladi.
Normativ  huquqiy  hujjatlarning  turlari  davlatning 
qaysi  organi  tomonidan  qabul  qilinganligiga  qarab 
belgilanadi.
3-§. Huquqning paydo bo‘lishi va mohiyati

---

42
O‘zbekiston Respublikasida huquq manbalari. O‘z-
be kiston  Respublikasining  Konstitutsiyasi  va  boshqa 
qonunlariga asosan har bir vakolatli davlat organi qat’iy 
belgilangan  huquqiy  normativ  hujjatlarni  chiqarish 
huquqiga ega.
O‘zbekiston  Respublikasida  huquq  manbalari. 
O‘zbekiston  Respublikasining  Konstitutsiyasi  va 
boshqa  qonunlariga  asosan  har  bir  vakolatli  davlat 
organi qat’iy belgilangan huquqiy normativ hujjatlarni 
chiqarish huquqiga ega.
O‘zbekiston 
Respublikasi 
Konstitutsiyasining 
76-moddasiga  ko‘ra,  O‘zbekiston  Respublikasining 
Oliy  Majlisi  oliy  davlat  vakillik  organi  bo‘lib,  qonun 
chiqaruvchi  hokimiyatni  amalga  oshiradi.  Qonunlar 
o‘z  ahamiyati  va  maqsadiga  ko‘ra  quyidagi  turlarga 
bo‘linadi:
◊  Asosiy  qonun  –  O‘zbekiston  Respublikasining 
Konstitutsiyasi;
◊  konstitutsiyaviy  qonunlar,  ya’ni  Konstitutsiyaga 
o‘zgartish va qo‘shimchalar kiritish kuchiga ega bo‘lgan 
qonunlar.  Masalan,  «O‘zbekiston  Respublikasining 
davlat mustaqilligi asoslari to‘g‘risida»gi, «O‘zbekiston 
Respublikasi  Oliy  Majlisi  Senati  to‘g‘risida»gi 
qonunlar. Konstitutsiyaviy qonunlar o‘z yuridik kuchi 
jihatidan  oddiy  qonunlardan  ustun  turadi.  Ularni 
qabul  qilish  uchun  deputatlarning  mutlaq  ko‘pchilik 
ovozi, ya’ni uchdan ikki qismining ovoz berishi talab 
etiladi.  Konstitutsiyaviy  qonunlarning  qabul  qilinishi 
Konstitutsiyaga o‘zgartish va qo‘shimchalar kiritishga 
sabab bo‘ladi;
◊  joriy  qonunlar  –  hozirgi  kunda  amalda  bo‘lgan, 
I bob. Davlat va huquq nazariyasi

---

43
3-§. Huquqning paydo bo‘lishi va mohiyati
hayotning  eng  muhim  sohalarini  tartibga  soluvchi  va 
o‘z  kuchiga  ko‘ra  Konstitutsiyadan  keyingi  o‘rinda 
turadigan  huquqiy  hujjatlardir.  Masalan,  O‘zbekiston 
Respublikasining qonunlari, kodekslar.