Korxonalarda moliayviy resurslarni boshqarishni samarali tashkil etish

 

 

7- a m. “Bi       ” MC J  i g 2013-2015-yillardagi korxona likvidligi 

va layoqatliligi tahlili diagrammasi 

15

 

 

O’z aylanma mablag‘lari jamini aylanma mablag‘larning jamiga bo’lish orqali 

ushbu  koeffitsient  aniqlanadi,  ammo  o’z  aylanma  mablag‘lari  hajmi  balansda 

tayyor  holda  berilgan  emas,  shuning  uchun  ushbu  ko’rsatkichni  hisoblash  uchun 

korxona  o’z  mablag‘lari  manbalari  jami  summasiga  (PI)  uzoq  muddatli 

majburiyatlarni  (UQK)  qo’shib,  uzoq  muddatli  aktivlar  jamini  (Al)  chegirib 

tashlash kerak: 

 

Shundan  keyin  xo’jalikning  o’z  aylanma  mablag‘lari  bilan  ta‘minlanish 

koeffitsientini  aniqlash  mumkin.  Buni  quyidagicha  formula  bilan  ifodalash 

mumkin: 

 

Ushbu  ko’rsatkich  0,1  koeffitsientdan  kam  bo’lmasligi  kerak.  O’z  aylanma 

                                                           

15

 «Binokor» MChJ moliyaviy natijalar asosida tayyorlandi 

---

54 

 

mablag‘lari bilan ta‘minlanish koeffitsienti ham yil boshi, ham yil oxiriga aniqlab 

olingandan keyin, solishtirish orqali tahlil qilinadi. 

Tahlil  —  tahlil  qilinayotgan  davrning  oxiridagi  koetfitsientidan  boshidagi 

koeffitsientini  ayirish  orqali  o’zgarishi  aniqlanadi.  So’ngra  ushbu  o’zgarishga 

omillar  ta‘siri  aniqlanib,  tahlil  qilinadi.Yuqoridagi  ifodadan  ko’rinib  turibdiki, 

ushbu koeffitsientning o’zgarishiga to’rt omil ta‘sir qiladi: 

1. O’z mablag‘lari manbalari hajmining o’zgarishi (PI1-PIo)  

2.  Uzoq  muddatli  majburiyatiar  uzoq  muddatli  qarzlar  (Q)  va  uzoq  muddatli 

kreditlar (K) hajmining o’zgarishi (QK-KK0).  

3. Uzoq muddatli aktivlar hajmining o’zgarishi (AI1 —AI0).  

4. Jami aylanma aktivlar hajmining o’zgarishi (A21-A20).  

Korporativ  boshqaruv  tizimini  yaratishga  ehtiyojni  keltirib  chiqaruvchi 

birinchi muhim omil shundan iboratki, tez o’sib borayotgan kompaniyalarda katta 

bo’lmagan  ko’lamlardagi  kompaniyalarga  xos  munosabatlar  tamoyillari  va 

modellarini saqlab qolish imkoniyati kamayib boradi. Faoliyat ko’lamlarining ortib 

borishi kompaniyani boshqarish jarayonini qiyinlashtiradi.