Fayzulla boynazarov

J E Y M S   O L D R I J
(1918-1976)
Angliyaning  atoqli  adiblaridan  biri.  U  o‘z 
faoliyatini jurnalist sifatida boshlaydi.  Skandina- 
viya,  Gretsiya,  Misr,  Eronda jurnalist sifatida ijod 
qiladi.
«Ish boMimi» (1942), «Dengiz burguti» (1944) 
romanlari, «Ko‘p odamlar haqida» (1946) qissala- 
ri  ilk  ijod  namunasi  boMsa-da,  kitobxonlarning 
sevimli asarlari ga aylandi.
«Ovchi» (1950), «Sahro qahramonlari» (1954), 
«Uning oMishini  xohlamayman» (1957) romanlari 
Jeyms Oldrij  ijodining yuksak cho‘qqisi  sanaladi. 
Bu romanlarning qahramonlari turli  soha egalari- 
dir.  Ulaming  fe’l-atvori  ham  turli-tumandir.  Jeyms  Oldrij  ingliz 
adabiyotida serqirra va serjilo ijodkor sifatida mashhurdir.
Jeyms Oldrijning «Vijdon  amri» romanida urush  voqealari  tasvir- 
lanadi.  Italiya harbiylari nemis-fashistlari bilan birgalikda Gretsiya tup- 
rog‘iga  bostirib  kiradi.  Gretsiya  vatanparvarlari  o‘z  ona-Vatanini 
fashistlardan  mardonavor himoya qiladilar. Vatanparvarlar uchun ona- 
yurt har narsadan  ulug‘  va muqaddasdir.  Shuning uchun ham  ular o‘z 
taqdirlarini vatan ozodligi bilan bogMaydilar.
Roman bosh qahramoni Kveyl  grek vatanparvarining jasoratiga va 
qahramonliklariga qoyil  qoladi.  Ingliz harbiy uchuvchisi  Kveyl  urush 
dahshatlarini  o‘z ko‘zi bilan ko‘radi, jangda halok boMgan grek yigitla- 
rining jasoratiga guvoh boMadi.  Kveyl  ko‘pgina uchuvchi  safdoshlari 
kabi jangda halok boMadi. U o‘z vataniga qaytolmaydi, yorug‘ kunlami, 
tugMlajak o^gMini  ham  ko‘rolmaydi,  uzoq  Gretsiya tuprogMda qolib 
ketadi. Adib urushning naqadar mudhish voqealar sababchisi ekanligini 
g‘oyat ishonarli va hayotiy lavhalarda tasvirlab bergan.
Oldrij  urush  mavzusini  mahorat  bilan  yoritib  beradi.  Bu  haqda 
ko‘plab romanlar ijod qilgan. Yozuvchining «Dengiz burguti» romanida 
Krit orolidagi  voqea tasvirlanadi.  Nemis-fashistlari  Gretsiyani  bosib 
olgandan so‘ng, vatanparvarlar togMarga, o‘rmonlarga yashirinib ola-
www.ziyouz.com kutubxonasi

---

dilar.  Greklar bilan  birgalikda jang qilgan  ingliz qo‘shinlari  ham  tor- 
mor qilinadi.
Fashistlar Krit  orolida qattiq  nazorat o‘rnatib,  dahshatli  qotilliklar 
qiladi.  Baliqchilaming qayig‘ini  tortib olib, otib  tashlashadi.  Oroldagi- 
larni  ochlikdan  qiynab  oMdirishadi.  Biroq  xalq  o‘z  ona  tuprog‘ini 
himoya  qilishda  davom  etadi.  TogMardagi  partizan  boMinmasi 
fashistlarga qo'qqisdan  hujum qilar, oroldagi yoru  birodarlarga yordam 
qoMini cho‘zar edi.