Nizomiy nomidagi toshkent davlat pedagogika universiteti

hukmdor  degan  tushuncha  faqat  nisbiy  ma’noga  ega  bo’lib,  insofli,  sahovatli 
degan  ma’nonigina  bildiradi.  Bunday  tuzumda  hukmdor  irodasiga  harqanday 
qarshi  chiqish  isyonkorlik,  ya’ni  og’ir  jinoyat  sifatida  baholanadi.  Ma’naviyat 
nuqtai  nazaridan  barcha  insonlar  yagona  Alloh  oldida  tengdirlar,  monarxiya 
tuzumida  esa  hukmdor  sulolaga  mansub  insonlar  oliy  zotlar,  qolganlar  fuqaro, 
qora  xalq,  ya’ni  tobe’,  qaram  kishilar  sifatida  ko’riladi.  Fuqaro  har  qanday 
holatda ham hukmdor irodasiga bo’ysunishi talab etiladi. Printsip jihatidan adolatli 
davlat  tuzumi  demokratiya  bo’lib,  unda  davlat  boshlig’i  mohiyatan  hukmdor 
emas,  vazifadordir,  ya’ni  xalq  saylab  qo’ygan  va  xalq  vakillari  qabul  qilgan 
qonunlar  doirasida  davlatni  ma’lum  muddat  boshqarib  turishga  mas’ul  etilgan 
shaxsdir. Fuqarolar (grajdanlar) hukmdorga emas, qonunlarga rioya qilishlari talab 
etiladi. Qonun oldida amaldor ham, oddiy fuqaro ham teng. (Monarxiya tuzumida 
amaldor qonunlarga emas, hukmdor irodasiga bo’ysunadi, ya’ni u monarx irodasini 
amalga  oshiruvchi  shaxs  bo’lib,  huquqlari  oddiy  fuqaroga  teng  emas.) 
Demokratiya tuzumida davlat boshlig’i qonunga hilof  ish qilsa, javobgar bo’ladi, 
demak,    adolatsiz  davlat  boshlig’i  degan  tushunchaning  o’zi  demokratik  tuzum 
tabiatiga  yotdir.  Agar  biror  joyda  davlat  boshlig’i  adolatsizlikka  yo’l  qo’ysa-yu, 
jazosiz qolsa, demak, o’sha joyda demokratik tuzum printsiplari qandaydir shaklda 
buzilgan bo’ladi. 
Shu  mulohazalardan  kelib  chiqilsa,  bugungi  kunda  “ijtimoiy-gumanitar 
fanlar”  deb  ataladigan  fanlar  guruhidan,  etakchi  mavzu  doirasidan  kelib  chiqib,