O’zbekiston respublikasi oliy va o’rta maxsus ta’lim vazirligi termiz davlat universiteti

axborot  apparati,  psixofizik  hodisa  (ya’ni,  miya  vazifasi,  jismoniy  tovushlar  chikaruvchi 
hamda  ularni  kabul  kiluvchi  va  tabakalashtiruvchi  kurilma),    muloqot  va  ijtimoiy  aloka 
vositasilari ularning asosiylari hisoblanadilar. 
Dastavval  «nutq»  tushunchasiga  murojaat  kilamiz.    Nutqka  nisbatan  ilmiy  tadkikot 
ob’ekti  sifatidagi  umumiy  yondashuvlarni  tahlil  qilish  psixik  rivojlanishning  barcha  jihatlarini 
tushunish uchun o’rganilishi favkulodda muhim bo’lgan ushbu hodisaning o’ta murakkabligi va 
ko’p  kirraliligi  haqida  xulosa  chikarish  imkonini  beradi.  «Nutq  o’ziga  xos  faoliyat  sifatida 
boshka faoliyat  turlari bilan bir  katorda turmaydi, u psixologik rivojlanish jarayonida markaziy 
o’rinni egallaydi…» (A.N.Leontev). 
Nutq  tarixan  shakllangan  va  til  orkali  ifodalanadigan    muloqot  shakli,  yaxlit  faoliyat 
ko’rinishida va nonutqiy faoliyatga ko’shilgan nutqiy  harakat sifatida  chikishi mumkin bo’lgan 
nutqiy  faoliyat  (L.S.Vыgotskiy,  A.N.Leontev,  A.A.Leontev,  I.A.Zimnyaya)  sifatida  ko’rib 
chikiladi,  nutq  –  tildan  foydalanish  jarayoni,  til  vositasida  muloqot  qilish  jarayoni,  psixik  aks 
ettirish  jarayoni  (S.L.Rubinshteyn),  muloqot  jarayonida  til  vositasida  fikrlar,  hissiyotlar, 

---

 
33 
irodalarni ifodalash jarayonidir (L.S.Rubinshteyn, V.A.Artemov); nutq – tildan yakka tartibda