Nizomiy nomidagi тoshkenт davlaт pedagogika universiтeтi maтyoqubova тozagul rajapovna alisher navoiy hayoтi va ijodi fani bo’yicha o’quv qo’llanma



Download 1,82 Mb.
Pdf ko'rish
bet74/104
Sana31.12.2021
Hajmi1,82 Mb.
#276765
1   ...   70   71   72   73   74   75   76   77   ...   104
Bog'liq
oLLVVLSJGBQnu45ThHwBmpV3vrC9RhJkPkcs8nKd

Dostonning  tarkibiy  tuzilishi.  «Sab’ai  sayyor»  38  bobdan  iborat  bo’lib,  11 
bobi dostonning muqaddimasidir. Muqaddima  an’anaga ko’ra - hamd, munojot va 
na’t bilan boshlanadi. Bunda Navoiy Allohga, payg’ambar va xalifalarni ta’rif va 
tavsif qiladi.  
Dostonda Navoiy so’z ta’rifiga alohida bob bag’ishlaydi. Shoir so’zning inson 
hayotidagi  o’rni,  badiiy  asarda  mazmun  va  shakl,  nazm  va  nasr  masalalariga 
to’xtalib  o’tadi.  Navoiy  so’z  (badiiy  so’z  ko’zda  tutiladi)ning  mazmundorligi  va 
badiiyligiga  alohida  ahamiyat  berdi.  U  adabiy  asarga  baho  berishda  mazmun  va 
shakl birligi masalasini o’rtaga tashlab, asarda mazmunning yetakchi rol o’ynashi 
zarurligini ta’kidlaydi. Mazmun va shakl birligi  haqida shoir shuday yozadi: 
«Naqshi zarkash libos» de oni,  
Bu libos ichra shohidi ma’ni.  
 
Ma’ni ul sho’xi siymbar bo’ldi.  
Kim bu kisvatda jilvagar bo’ldi...  
 
Chun kiyib so’z hariru debosin,  
Dilkash aylab jamoli zebosin.  
Shoir  so’z  oltin  kiyimning  naqshi  bo’lsa,  bu  libos  ichidagi  dilbar  ma’nodir. 
Bunda  ma’noni  go’zal  mahbubaga,  so’z  (shakl)ni  uning  kiyimiga  o’xshatadi. 


 
134 
Navoiy  shakl  va  ma’noning  o’zaro  chambarchas  bog’liqligini,  bir-birini 
to’ldirishini, biri ikkinchisisiz mazmunsiz bo’lib qolishini obrazli qilib tasvirlaydi. 
Shoirning  fikricha,  shakli  va  mazmuni  bir-biriga 
 
mos  bo’lgan  asarlargina, 
«jahonga g’avg’o,
 
koinotga alolo» sola oladi. 
Dostonda    nazm  va  nasr  masalasiga,  ularning  o’sha  davr  adabiy  hayotida 
tutgan  o’rnini  belgilashga  e’tibor  qaratilgan.  Ma’lumki,  Navoiy  yashagan  davrda 
she’riyat  ko’proq  rivojlangan  edi.  Navoiy  nasrni  kamsitmagan  holda  nazmga  va 
uning  turlariga  keng  to’xtaladi,  o’z  davrida  nazmning  e’tibori    nasrdan  ortiqroq 
ekanini aytadi. 
Navoiyning  nasr  va  nazm  haqidagi  fikrlarini  A.Qayumov  shoirning  adabiyot 
nazariyasiga  oid  qimmatli  mulohazalari  tarzida  baholaydi
1
.  Navoiy  ulug’ 

Download 1,82 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   70   71   72   73   74   75   76   77   ...   104




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish