Илмий тадқиқот асослари: 1000 саволга 1000 жавоб тошкент–2019

776 - САВОЛ: 
АНАЛОГ МОДЕЛЛАШТИРИШ ДЕГАНДА 
НИМАНИ ТУШУНАСИЗ? 
ЖАВОБ: Аналог моделлашда физик табиати ҳар хил бўлган, 
аммо бир хил математик аппарат (тенглама, функция, функционал, 
алгоритм ва бошқа)лар билан ифодаланган ҳодисаларнинг 
ўхшашлигига асосланган тадқиқот ўтказилишига шароит яратиш 
тушунилади. 
КЎРСАТМА: Умуман олганда, моделлаш илмий билиш 
методи сифатида ЭҲМларнинг пайдо бўлишидан анча аввал ҳам 
мавжуд эди. Моделлашда ўрганилаётган объектнинг муҳим 
хоссаларини аниқлаштиришни осонлаштиришда бошланғич 
тавсифларни ўзгартириш ҳамда аниқлаштириш имкони борлиги 
алоҳида аҳамият касб этади. 
777 - САВОЛ: 
АХБОРОТЛИ МОДЕЛЛАШ ДЕГАНДА 
НИМАНИ ТУШУНАСИЗ? 
ЖАВОБ: Ахборотли моделлашда объектнинг хоссалари ва 
тавсифномалари тикланмайди, балки бирор бир алгоритмик тилда 
уларнинг тавсифи берилади.
КЎРСАТМА: Моделлаштиришнинг бу турида ЭҲМ кўриб 
чиқаётган параметрлар сонини орттиришга имкон берибгина 
қолмасдан, объект ҳақида билимларимиз кенгайиб бориши билан 
тавсифни аста-секин мураккаблаштиришга, аниқлаштиришга ҳам 
кенг йўл очади. 
778 - САВОЛ: 
БАШОРАТЛАР ДЕГАНДА НИМАНИ ТУ-
ШУНАСИЗ? 
ЖАВОБ: Башоратлар деганда аниқлаб бўлинмаган манбалар 
(асос сифатида шаклланган маълумот ёки ахборот ёки нарса) 
асосида истиқболда аниқлаш лозим бўлган натижа (нарса ёки 
маълумот) хусусида олдиндан фикр билдириш тушунилади. 
КЎРСАТМА: Илмий ижодиётда гипотезанинг аҳамияти катта. 
Бу орқали тадқиқотчи фараз қила олади ва шу асосда фикрлаш 
бошланади. Бунда фикрлаш ҳар қандай одам учун хос бўлиши 

---

502 
мумкин, аммо фараз қилишда муайян муаммо атрофида фикр 
юритилади. Шу сабабли ҳам илмий ижодиётда фараз қилиш учун 
шу соҳанинг олдинги ютуқ ва камчиликларини баҳолай оладиган 
даражадаги интеллектуал салоҳият керак бўлади.