Илмий тадқиқот асослари: 1000 саволга 1000 жавоб тошкент–2019

763 - САВОЛ: 
ЎҚИШ ЖАРАЁНИНИНГ АСОСИЙ ҒОЯ-
ЛАРИ НИМАЛАРДАН ИБОРАТ БЎЛАДИ?
ЖАВОБ: Ўқиш жараёнининг асосий ғоялари қуйидагилардан 
иборат.

ўқиш-бевосита бажариладиган жараён бўлиб, унинг 
ёрдамида одамлар бутун ҳаётлари давомида янги ахборотлар 
олади; 

болаларни ўқишга ўргатишнинг ўзи камлик қилади, уларни 
чуқур ўйлатиб ўқишга ўргатиш керак ва булар натижасида таълим 
олувчиларда янги фикр пайдо бўлиб, уларнинг илмий ижодга 
кириб келиши таьминланади; 

ўқиш – оддий ўрганиш фани эмас, балки фикрлаш ва дунёни 
билиш қуролидир;

ўқиш ва ўқиганда жавобан таъсирланиш танқидий 
таҳлилнинг асосий йўлидир; 

ҳар хил фанларни ўрганиш одатда ўқувчидан жуда кўп 
мустақил ўқишни талаб қилади, шунинг учун ўқиш жараёнини 
тушуниш аниқ фан бўйича ўқилганини ўзлаштиришни ва таҳлил 
қилишни яхшилаш мумкин; 

---

491 

ўқиш ва ёзиш орасида чамбарчас алоқа бор. Бу алоқани 
тушуниш ўқитиш жараёнини бойитади ва рағбатлантиради. 
КЎРСАТМА: Мазкур ғояларни оғишмай амалга ошираман 
деган ҳар қандай ўқитувчи олдида қуйидагидек талаб туради: 
маҳоратли ўқитувчи ўз касбини ва энг асосийси, ўз ўқувчиларини 
яхши кўрадиган ва уларнинг келажакда жамиятимизнинг фаол 
иштирокчилари бўлишига чин кўнгилдан ишонадиган, уларнинг 
баркамол шахс сифатида юксалиб, инсон сифатида камол 
топишида асосий роль ўйнай олиши керак, шунингдек, чуқур 
умумий билим, кенг дунёқарашга ва касб тайёргарлигига эга 
бўлиши керак. 
764 - САВОЛ: 
ЎҚИШ СИФАТИНИ НАЗОРАТ ҚИЛИШ 
ДЕГАНДА НИМАНИ ТУШУНАСИЗ? 
ЖАВОБ: Ўқиш сифатини назорат қилиш деганда таълим 
олувчиларнинг билим савиясини текшириш ва унинг ўқув 
дастурини ўзлаштириш даражасини аниқлаш тушунилади.
КЎРСАТМА: Ўқиш сифатини аниқлашда ўқув жараёни ва 
ундаги материаллари мазмуни асос бўлиб ҳисобланади. Бунга 
сабаб ўқув жараёни таълим жараёнининг компонентларини ўз 
ичига олади ва унда фойдаланадиган воситалар, муайян мақсад - 
вазифаларни ҳал қилиш учун таълимнинг усуллари, мазкур 
жараёнда мустақил ишлайдиган таълим олувчи ҳамда кўргазмали, 
техник воситалар иштироки таъминланади.