Microsoft Word 03 Kishlok xujaligida buxalteriya xisobi va solikka tortish \

korrespondensiyasi  deganda,  ularda  xo‘jalik  muomalalari  natijasida  sodir  bo‘lgan  hodisalarni  aks 

ettirishda schotlar orasidagi o‘zaro aloqani ifodalash tushuniladi. 

Xo‘jalik muomalalarini schotlarga yozish uchun hujjatlarda debetlanuvchi va kreditlanuvchi 

schotlar ko‘rsatiladi, ya'ni buxgalteriya yozuvi (schot formulasi) tuziladi. Demak, debetlanuvchi va 

kreditlanuvchi  schot  va  aks  ettiriladigan  xo‘jalik  muomalasining  summasini  ko‘rsatishga 

buxgalteriya yozuvi (provodkasi) deyiladi. 

 Buxgalteriya yozuvini tuzish uchun nafaqat ma'lum bilimlar yig‘indisiga ega bo‘lish, balki 

uni rasmiylashtirish ketma-ketligini ham bilish zarur. Eng avvalo, muayyan xo‘jalik muomalasining 

iqtisodiy mohiyatini aniq tushunish kyerak. Faqat shunday tushuncha asosida mazkur muomala qaysi 

ikkita korrespondensiyalanuvchi schotlarda aks ettirilishini aniqlash mumkin(2.4-rasm).  

Biz  ko‘rib  chiqqan  oldingi  misolda  xo‘jalik  muomalasi  ikkita  schotda,  ya'ni  bir  schotning 

debetida ikkinchi schotning kreditida aks ettirilgan edi. Buxgalteriya hisobida xo‘jalik muomalasini 

schotlarga bunday aks ettirishga oddiy yozuv deyiladi. Ayrim xo‘jalik muomalalari xususiyatiga ko‘ra 

bir  schotning  debetida  va  bir  necha  schotning  kreditida  yoki  aksincha  aks  ettiriladi.  Bunday 

buxgalteriya yozuvini buxgalteriya hisobida murakkab yozuv deyiladi. 

Misol tariqasida quyidagi xo‘jalik muomalasini ko‘rib chiqamiz. Shirkat xo‘jaligi omboriga 

mol  yetkazib  beruvchilardan  30000  so‘mlik  yoqilgi  va  40000  so‘mlik  ehtiyot  qismlar  olindi.  Bu 

xo‘jalik muomalasi quyidagi schotlar korrespodensiyasi orqali aks ettiramiz: