Toshkent moliyainstituti n. Atayeva, F. Rasulova, M. Salayeva, S. Hasanov

1 «Avesto» (Asqar Maxkam taijimasi). «Guliston»,  1999,4-son, 38-bet.

2 Hamidjon Hamidov. «Shoxnoma»ning shuxrati. T.: « 0 ‘zbekiston»,  1991,94-bet.

3 YJumaboyev. 0 ‘rta Osiyo etikasi taiixi ocheiklari. -T.:  « 0 ‘zbekiston »,  1980,30-bet.

92

---

kurashga  hozirlik  ko ‘rish  ruhidagi  o ‘y-fikrlar,  barcha  bilan  tinch  va 

totuv yashashga  intilish  va shu kabilardir.  Inson  boshqalarga nisbatan 

baxillik qilmasligi lozim.  Ezgu fikrlar egasi jaholatga tushmaydi,  chunki 

jaholatda  kishi  ezgu  niyatlarini yo ‘qotadi,  burch  va  adolatni  unutadi, 

o ‘ylamay ish qiladi...»l

Demak,  zardushtiylik ta’limotiga  ko‘ra,  yaxshi  tushuncha,  yaxshi 

fikr, ezgu  niyat,  latif so4z -  yaxshi ishning mujassamligi, deyilganda, 

faqirlarga  mehribonlik,  insonparvarlik,  kishiga  isnod  keltiradigan 

ishlardan-birovga hasad  qilishdan, 

0'g‘rilik, talonchilik,  o6zgalar molini 

zlashtirishdan,  zinoga  berilishdan,  birovning  dilini  og‘ritishdan, 

hayvonlami, ayniqsa, yaxshi, nasldor itlami oidirishdan o6zini tiyish va 

bergan  szining  ustidan  chiqish,  lafziga  sodiq  qolish,  savdo-sotiq  va 

bitimlarga qafiy  amal  qilish,  qarzni  o‘z vaqtida to6lash,  aldamchilik va 

xiyonatdan  holi  bo6lish  va  hokazo  illatlar  tushinilgan.  Shuningdek, 

«Avesto»da iymonli va diyonatli blish, buning uchun doimo toza, pok 

yurish,  yovuzlikni  qoralayotgan paytda tananing toza boiishi,  shayton- 

iblislarga  qarshi  harakat  qilish,  gunoh  qilmaslik  haqida  gapiriladi, 

Ahura-Mazdaga qilinadigan  iltijo  va tavallolarga doir duolar keltiriladi, 

Masalan, gunohdan forig6 va imonli boiish uchun shunday duo qilishi 

kerak:  «Ey,  olamning  hukmdori  Ahura-Mazda!  Men  barcha 

gunohlarimga  iqrorman9  uiarni  takrorlamaslik  uchun  senga  so6z 

beraman,  har  qanday  yomon  niyatlardan,  har  qanday  yomon 

so6zlardan,  har  qanday  yomon  amallardan  kechaman;  men 

fikrlagan  va  gapirgan  yoki  qilmoqchi  bo‘lgan,  qila  boshlagan  va 

qilgan  hamma  nojo6ya  ishlarimdan  voz  kechaman;  niyatlarim, 

so4zlarim  va  amallarim  orqali  bundan  buyon  ishonchingni 

oqlayman, qilgan gunohlarimni keng karaming ila  kechirgil,  tanam 

va  jonimni  u  dunyo-yu  bu  dunyoda  m unaw ar  etgil,  ey 

parvardigorim!»2.

Zardushtiylik,  axloqiy  taiimotda  qayd  qilinishicha,  olamdagi 

yovuzlik va yomonliklar odamlaming imonsiz va diyonatsizligidan kelib 

chiqadi, ulami bartaraf etish -  odamzodning istiqboldagi vazifasi bo‘lib? 

imonli va diyona^tli kishilar bulami bartaraf etishda faollik ko6rsatishlari 

lozim.

«Avesto»da  bolalaming  sogiom-bardam  o4sishida  atrof-muhitning 

pokizaligi,  jamoat  joylari  va  er-xotin  hamda  bolalaming  shaxsiy 

gigienasi maxsus qayd qilingan. Masalan,  «Vandidod»ning  3,  9,  10,  16,

1 A.O.MaKOBejn»CKHH. ABecTO. H3jxarejiBCTBo