Toshkent moliyainstituti n. Atayeva, F. Rasulova, M. Salayeva, S. Hasanov

1 «Qizil 0 ‘zbekiston» gazetasi,  1927-yil 7-iyun.

549

---

...Bu  yangi  tartiblik  maktablaming  Toshkent  shahrida joriy  boiib 

ketishiga birinchi sabab Munawar qori boiib, barchasining prog‘romini 

shul tuzib bergan»x.

Munawar qori...  qadimchilar tomonidan «kufur uyasi»  deb  atalgan 

yangi  usul  maktabiga  ilm-ma’rifat  o‘chogi,  yangi  ma’naviyat, 

ma’naviyat maskani chor mustamlakachilari zulmi ostida milliy g6ururi, 

qadr-qimmati  yerga  urilgan  xalqni  milliy  mustaqillik  uchun  kurashga 

hozirlaydigan  targibotxona  sifatida qaradi.  U  maktabni  islohot  qilmay 

turib, odamlaming ongida o‘zgarish yasab boimasligini yaxshi tushunib 

yetgan edi.  Munawar qori  ochgan yangi usul «Namuna»  maktabida bir 

necha yuz bola o‘qigan. Bu maktabda tayyorgarligi ancha jiddiy boigan 

iste’dodli  yoshlar  o‘qituvchilik  qilishgan.  Munavvar  qorining  o‘zi  esa 

jadid  maktablari  uchun yangi  tovush  («usuli  savtiya»)  usulida  darslik- 

lar-  «Adibi  awal»  «Birinchi  adib»  (1907)  alifbosi  va  «Adibi  soniy» 

«Ikkinchi  adib»,  1907),  «Yer yuzi»  («Jug‘rofiya»),  «Havoyijon  diniya» 

(1907) kitoblarini yozib  chop  ettirgan.  Bular oikadagi jadid  maktablari 

uchun asosiy darslik sifatida bir necha bor qayta nashr etildi.

Munawar  qori  o‘z  fikrdoshlari  Ubaydulla  Xjayev,  Abdulla 

Avloniy,  Toshpoiatbek Norboiabekov,  Karim Norbekov  va  boshqalar 

bilan  hamkorlikda  1909  yilda  toshkentlik  bir  boyning  raisligida 

«Jamiyati xayriya»  tashkil  etadi.  Bu haqda u  «Toshkentdagi musulmon 

jamiyati» maqolasida quyidagicha yozadi:  «Yoshlarning sovuqqonlik va 

sabrliklari  bu  sana  yaxshi  natijalar  berdi.  Boylarning  o ‘zlari  ittifoq 

bo‘lib,  o ‘z  oralaridan faqat  bir  kishini  rais  va  bir  mashvarat  a yzosi 

verib,  boshqa a 'zolarning barchasin yoshlardan saylatdilar...

Bu ittifoqning natijasi o ‘Isa kerak.  Toshkent jamiyati buyil butunlay 

boshqa  tusga  kirdi.  Uyqudan  u  uyg‘onib,  ko ‘zlarini  uqalab,  atrofga 

nazar  sola  boshladi.  Qonunda  zikr  etilgan  moddalardan  birin-ketin 

foydalanmoqqa  shuru ’  qildi,  boshlab  bir  necha  yildan  beri  qaror 

berilubda  ochiltoy  yotgan  «Dorul  ojizimmi  rasman  ochib,  bir  necha 

miskin  va  ojizlarni  tarbiyaga  oldi.  Bir necha  maktab  va  madrasalarga 

yuz  s o ‘m  va  ikki  yuz  so ‘mlar  ionalar  berdi.  Bir  necha  beva  va 

bechoralarga  oylik  ionalar  bermoqda  va  oltmish  qadar  faqir  va 

qashshoq bolalarni turli maktablarda o *qitib, tarbiya qilib turmoqdalar.

Jamiyatning  yangi  a ’zolari...  pul  topmoqqa  ham  yangi  y o ‘llar 

izladi,  boshlab  «Gramofon  obshestvo»  sila  so ‘ylashib,  har  bir 

plastinkadan  o ‘n  tiyin  olmoq  shartila  bir  necha  hofizlarni  o ‘z

1 Sirojiddm Ahmad Munawar qori. «Sharqyuiduzi»,  1992-yil, S-