Toshkent moliyainstituti n. Atayeva, F. Rasulova, M. Salayeva, S. Hasanov

1 0 ‘sha joyda.  62-bet.

159

---

Nega  shunday?  Nima  uchun  insoniyat  shaxsida  bunday  qusurlar 

yo‘l  topadi.  Demak,  Ahmad  Yassaviyning  ko‘rsatishicha,  odob  bir 

daraxt bo‘lsa, Hadis so‘zlari «Alhayo al-imom»  ni Rasulilloh tomonidan 

aytilishi  kabilar  ana  shu  «daraxtning»  hayotiga,  ya’ni  har  bir 

shaxsgagina  emas,  balki  butun  bir  qavm  hayotida  ham  qattiq  ta’sir 

ko‘rsatadi.  Bu  esa  o‘z  navbatida  odamlar  o‘rtasida  hurmatsizlik, 

oqibatsizlik,  shafqatsizlik  kabi  hissiyotlami  kuchaytiradi.  Bunday 

ijtimoiy  muhitda 

riyo  bir-biriga  ziyon  berish,  qavmlar  qarama- 

qarshiliklari  va  makkorlik  kabi  salbiy  holatlar  qonuniyatga  aylanadi. 

Albatta,  bu  illatlami yuzaga kelishi shaxs kamolotida oxir-oqibat fojiali 

jarayonlami keltirib chiqaradi. Ahmad Yassaviy  qator hikmatlarida ayni 

shu fojialami fikriy tahlil qilib beradi.

Shunday  qilib,  Ahmad  Yassaviy  inson  shaxsining  shakllanishiga 

ta’sir ko‘rsatuvchi  tarbiyaviy omillar haqida fikr yuritib, yoshlami faqat 

tasaw uf ta’limi  asosidagi  tarbiya  komil  insonlar  qatoriga  erishtiradi, 

deb  hisoblaydi.  Tasawuf  dunyoqarashi  asosidagi 

tarbiyalash 

omillarigina yoshlami eng oliyjanob, yuksak fazilatli, Xudoning muhim 

bandasi sifatida insonparvar etib shakllantiradi, deb tushuntiradi.1

Sulaymon  Boqirg‘oniy  (Hakim  ota)  Faxriddin  Ali  Safiyning 

«Rashahot ayn-ul hayot»  asarida bergan ma’lumotga ko‘ra, Xorazmning 

Boqirg‘on qishlog‘ida tavallud topib (tug‘ilgan yili aniq emas) taxminan 

1186-yili  vafot  etgan.  «Hakim»  esa  ul  mo‘tabar  zotning  laqabidir.  By 

donishmandlarga xos unvondir.

Sulaymon  Boqirg‘oniy  dunyoqarashining  shakllanishiga  ham, 

ijodiga ham Xoja Ahmad Yassaviyning kuchli ta’siri bor, buni quyidagi 

misralardan yaqqol anglash mumkin: