Режа Иқтисодий ўсиш тушунчаси ва ўлчаниши

7. Иқтисодий ўсишнинг Р.Харрод модели 
Агар Е. Домар ўз моделида инвестицияларни экзоген тарзда берилган миқдор дед 
олган бўлса Р.Ф. Харроднинг 1939-йилда ишлаб чиқилган иқтисодий ўсиш моделига 
акселератор принципи ва тадбиркорларнинг кутишига асосланган эндоген функцияси ҳам 
киритилди. Акселератор принципига кўра нафақат инвестициялар ишлаб чиқаришнинг 
ўсишини келтириб чиқаради, балки ишлаб чиқариш ва даромадларнингнинг ўсган ҳажми 
ҳам инвестиция жараёнларининг жадаллашишига олиб келади. 
Р.Харрод ўз моделига уч тенгламани киритади: 
1)кафолатланганўсиш суръати тенгламаси; 
2) ҳақиқий ўсиш суръати тенгламаси; 
3)табиий ўсиш суръати тенгламаси. 
Р Харрод моделида ҳақиқий ўсиш суръати ишчи кучининг ўсиш суръати ва капитал 
унумдорлигининг ўсиш суръати билан белгиланади.
G c = s , бу ерда 
G - ЯИМнинг ҳақиқий қўшимча ўсиш суръати; Δ Y/ Y; 

---

c- ишлаб чиқаришнинг капитал талабчанлиги коэффиценти, I / Δ Y ; 
s– Миллий даромаддаги жамғариш ҳажми ёки жамғаришга ўртача мойиллик, S / Y; 
Тадбиркорлар динамик мувозанат таъминланган ўсиш суръати бўлган кафолатланган 
(прогноз қилинган) ўсиш суръатига асосланиб ўз инвестиция режаларини тузадилар. 
Кафолатланган ўсиш суръати жамғаришга ўртача мойиллик даражасини акселераторга 
нисбати сифатида аниқланади: 
Gw = s / cr , бу ерда: 
Gw – кафолатланган ўсиш суръати 
cr – талаб этиладиган капиталталабчанлик коэффиценти ( қтган йиллардаги 
шаклланган даражаси); 
Бу кўрсаткичлар доимий бўлганлиги сабабли кафолатланган ўсиш суръатлари ҳам 
доимий бўлади. 
Агар ҳақиқий ўсиш суръати кафолатланган ўсиш суръатига мос келса иқтисодиётда 
барқарор узлуксиз ўсиш таъминланади. Амалиётда бунга доимо эришиб бўлмаслиги 
туфайли қисқа муддатли даврий тебранишлар рўй беради. 
Харрод моделида ресурслардан тўлиқ фойдаланган шароитда таъминланиши мумкин 
бўлган максимал ўсиш суръати табиий ўсиш суръати деб номланди. 
Gn cr = ёки ≠ s 
Иқтисодиётнинг барқарор динамик мувозанати тўлиқ бандлилик шароитида 
кафолатланган ва табиий ўсиш суръатлари ўзаро тенг бўлганда таъминланади.Аммо бундай 
тенгликка давлатнинг фаол аралашуви орқалигина эришилади.