Жаҳонгир Муҳаммад: Президент тансоқчисининг кундалиги

9. Апачи 
Бўлган воқеадан шок ҳолга тушгандим. Қўрққаним йўқ, аммо ҳайрон эдим. 
Ҳайронлигим воқедан ҳам кўпроқ адам ҳақида. Наҳотки у шундай катта ишларнинг 
ичида. 
-Туш машинадан,-деди адам ва калитни бизни кузатиб келганларга берди. 
-Пиёда кетамиз. 
-Ада, боя қайси тилда гапирдингиз? 
-Навоийнинг тилида. ”Ҳайратул Аброр” деган китобидан олганмиз бу кодларни. Мана 
кодлар, мана бу ерда ёзилган ҳаммаси, эрталабгача ёдлаб ол, китобчани қайтиб берасан. 
-Бунчани ёдлашга улгураманми? 
-Боя портлаб кетган машинанинг ичидаги лақма каби жазоланмаслик учун ёдлашинг 
керак. 
-У машинадаги ким эди? 
-Бу машқ. Газ балонидан портлаб кетди деб қўйишади. Лекин билиб ол, ҳаётда ҳам рўй 
беради. Ўшанда қовун туширсанг сан ҳам машқларда қурбон бўлишинг ҳеч нарса эмас. 
Лекин санга ишонаман, пишиқсан! 
-Машинанинг гапириши ҳам машқ эдими? 
-Йўқ, машинага ростдан ҳам гапирадиган система ўрнатилган. Қандай саволлар ва 
гапларни гапира олиши ҳам шу китобчада бор. Японлар бир вақтлар Россия президенти 
Елцин учун лазер қўрима тайёрлашган. Аммо руслар қиммат деб олишмаган. Ўшани биз 
сотиб олганмиз. Шу китобчанинг охирида қайси тугмаларни боссанг, қандай ишлаши 
ҳам ёзилган. Бу ҳаёт. Балки бир умр бир марта ҳам ишлатмаслигинг мумкин ёки бугунги 
каби биринчи куниёқ ишлатишингга тўғри келади. Ҳаёт нима? Курашдан иборат. Агар 

---

22 
курашни сен бошқарсанг доим ғолибсан. Ташаббусни қўлдан бердингми, ўша кун 
майдондан суриб чиқаришади. Благин ҳақида, батянинг “благинизм” деган сўзни яхши 
кўриши ҳақида гапиргандим. 
-Ҳа, қоидабузарлик қилмаслик керак… 
-Аслида ўша Благинга учишдан олдин қоидабузарлик қилишни буюришган. У рози 
бўлмаган. Кинога олиб Сталинга кўрсатамиз, у осмондаги “фигурали учиш”ни яхши 
кўради” дейишганидан кейин рози бўлган. Аммо қазога учраб, ўлиб кетган ва номи 
қораланган. Демоқчиманки, ўлим ҳукми келса ҳам “батя”нинг ўзидан эшитмагунча 
ишонма. Ҳатто мен ҳам “батя” қўйган қоидага қарши бир иш қил, десам, бажарма! 
Адамни биринчи марта шундай юракдан самимий гапираётганини кўрдим. 
-Сани ҳали бу ишга тавсия этмагандим. Аммо кейинчалик учун режам бор эди. Ишлар 
тезлашиб кетди. Ўзингни эҳтиёт қил! Агар “батя”ни эҳтиёт қилсанг, бу ўзингни эҳтиёт 
қилганинг. 
-Остонага борганда “Отарчи”нинг тансоқчиси билан майдонга тушасан. У чиниққан 
бола. Лақаби “Таг”. Чунки “Тагги”ни билади. Билганда ҳам яхши билади. Бир 
айланишда рақибини бўғиб қўяди. 
-“Тагги”дан хабарим бор. Тайванда тайчидан олдин “тагги”ни ўргатишган. 
“Тагги” аслида ўғрилар, талончиларнинг ҳунари. Бир пайтлар Ҳиндистонда 
карвонларни талайдиган, меҳмонларни бўғиб кетадиганларни “Таг” дейишган. 
Гуруҳнинг ҳам, усулнинг ҳам номи “Тагги” бўлган. Йиллар ўтавериши билан уларнинг 
одамни бўғиб ўлдиришлари спортга ҳам кириб келган. Йўлини топиб, рақибнинг 
бўйнидан бўғиб туришади. У ҳавосизликдан ўлади. Бўйин остида қўл излари қолмайди. 
Чунки бўғганда бармоқларни ишлатишмайди. Тайчини билганлар буни кўп 
қўлламайдилар. Бунинг учун қўл, бўй узун бўлиши керак. Рақибга орқадан ҳамла қилиш 
шарт. Бу ҳолат тайчида оёқни орқага кўтариб уриш учун йўл очади, тайчини билганга 
қулай фурсат бўлади. Демак, рақимибнинг бўйи ва қўллари узун, ўзи ҳам кучли. Аммо 
тайчининг олтинчи қаватига чиқмаган. Агар чиққанда “Тагги”ни ишлатмасди. 
-У иккита йигитимизни ўлдирди, “батя” жуда хафа бўлганди. Ўшанда бир неча кун 
жаҳлдан тушмаган. Қанча одамларни вазифадан олиб ташлаган. Қаҳратон қиш 
бўлишига қарамай Душанбега борадиган газни кезиб ташлаган. Чегараларни ёпиб 
қўйдирган. Адашиб ўтганларни отиб ташлашни буюрган. Учқичлар қатнови 
камайтирилган. Поездлар тўхтатиб қўйилган. Мана энди яна кураш вақти яқинлашган 
сайин ҳеч кимдан кўнгли тўлмаётган, асабийлашаётган эди. Сани ёқтириб қолди. Уч кун 
ҳеч иш қилмай сани ўрганди. Ички Ишлар вазирлиги, МХХ, ўзимизнинг “СП” ҳам сани 
ўрганишга сафарбар қилинди. Охирида бутун умидини санга боғлади. Имомали 
Раҳмонни “батя”нинг ўзи тахтга келтирган. У аввалига “батя”ни отам деб юриб, кейин 

---

23 
саломини ҳам насия қилди. Тансоқчиси бизникини уриб ташлагандан кейин бутунлай 
тўнини тескари кийди. Биласанми, “батя”га осон эмас. Ўзи топиб, ўзи ишга қўйган одам 
олтита президентнинг олдида унинг устидан кулиб ўтирса… 
-Қолганларнинг тансоқчилари ҳам жангга кирдими? 
-Ҳа, уларни ҳам уриб ташлади. Лекин бошқалар бир-бирини масхара қилган эмас. 
Имомали очиқдан очиқ “батя”нинг устидан куладиган, уни масхара қиладиган бўлди. 
-Унинг боласини уриб ташашимга ишонасизми? 
-“Унинг боласи” эмас, у душман! 
Душман? 
Уста Вуннинг гапи ёдимга тушди: “Қизил танлиларнинг бир қабиласидаги лидери ўзини 
“Дина” (“Одам”) деб номлабди. Буни эшитиб, унга рақиб бўлган қўшни қабиланинг 
бошлиғи ўзини “Апачи” (“Душман”) деб атабди. Унинг ғалабалари шунчалик кўп 
бўлибдики, минг-минглаб одамлар ўзларини “Апачи” дейдиган бўлибдилар. Биз дўстга 
дўст, душманга душман!” 
Кўрамиз, ким “Апачи”?!