Maktabgacha yoshdagi

lar deb ataydilar. Axloqiy tuyg‘ular yoki ma’naviy his-tuyg‘ular 

harakatlar, xulq-atvorga jamiyatda qabul qilingan axloq asosi-

da baho berish bilan bog‘liq bo‘lgan kechinmalardir.

Vatanga muhabbat – bu his-tuyg‘u tug‘ilgan joylar va yaqin 

kishilar bilan ko‘pdan ko‘p aloqalardan vujudga keladi. Burch 

tuy gusi bu o‘zining jamiyat, oila oldidagi vazifalarini ang lash 

tufayli vujudga keladigan kechinmalardir. Bu tuyg‘u kishini 

o‘z burchini bajarishga undaydi, bunga vijdon deb ataluvchi bir 

kechinma yordam beradi. Kishining o‘z burchini, aytib turgan 

narsani bajarmasligi, nojo‘ya xatti-harakatlari vijdonini azob-

laydi va kishini pushaymon qiladi. Do‘stlik tuyg‘usi jamiyat-

da keng ri vojlangan. Chinakam do‘stlik tuyg‘usini oshnachi lik 

munosabatlari va soxta o‘rtoqchilikda ro‘y beradigan yuzaki 

kechinmalar bilan aralashtirib bo‘lmaydi. Chinakam do‘stlik 

yaqin kishi ga nisbatan adolatli munosabatda bo‘lishni talab 

qiladi. Muhabbat tuyg‘usi do‘stlik tuyg‘usiga yaqindir. Chi-

nakam muhabbat kishining ko‘nglini ko‘taradigan go‘zal his-

tuyg‘u bo‘lib u o‘z-o‘zini mukammallashtirishga undaydi. 

Faqat sevimli kishi uchungina emas balki boshqa kishilarning 

baxt-saodati uchun ham jasorat ko‘rsatishga chaqiradi. Shu-

---

187

ning uchun bir-birini sevgan kishilar yaxshiroq bo‘lishga in-

tiladilar.

24-rasm. Turli hissiy holatlarning mimikada ko‘rinishi.

Yuksak hislar va ularni tarbiyalash

Praksik his-tuyg‘ular mеhnat faoliyati davomida kеchirilib, 

unda shaxs biror maqsadni anglaydi, uni e’tirof yoki inkor qiladi, 

maqsadga erishish yo‘llarini baholaydi, unga tatbiq etish usullari 

va qurol vositalarini ma’qullaydi yoki ma’qullamaydi, ularning 

tanlanganligiga shubhalanadi, muvaffaqiyat yoki muvaffaqiyat-

sizlik va hokazo hislarini boshdan kеchirilishi tu shuniladi.