Ўзбекистон республикаси халқ таълими вазирлиги низомий номидаги тошкент давлат педагогика

2. Педагогиканинг асосий категориялари 
Педагогика таълим-тарбия мақсадини жамият талабларига ва таълим 
олувчиларнинг ёш хусусиятларига караб мазмунан ўгариб боришини 
ўргатади. Тарбиянинг таркибий кисмларини ва улар ўртасидаги 
боғланишларни очиб беради. Шу асосда таълим тарбия соҳасидаги 
тажрибаларни умумлаштиради, тарбиянинг келгусидаги ривожланиш 
истиқболларини, йўлларини кўрсатиб беради. 
 
Педагогика атамаси ҳам қадимий бўлиб, “бола етакловчи” деган 
маънони билдирувчи юнонча “пайдогогос” сўзидан келиб чиққан. 
Тарихий манбаларнинг кўрсатишича, қадимги Юнонистонда ўз 
хўжайининингболаларини сайр қилдирган, эҳтиёт қилган тарбиячини, 
яъни ёрдамчиларини “педагог” (бола етакловчи) деб аташган.
Кейинчалик эса, махсус ўқитилган ва педагогликни ўзига касб қилган 
кишиларни педагог деб атай бошлашган. Тарихан шундай булиб чиқдики, 
педагогика асосан болаларни, ёш авлодни тарбиялаш ҳақидаги фан 
сифатида тараққий этди.
Педагогиканинг бош масаласи тарбиядир. Тарбиядаги кенг маъно 
таълим, ривожланиш, маълумот билан боғланган ҳолда баркамол инсонни 
вояга етказишдир.Тарбия - шахсни муайян йўналишда шакллантириш, 
камол топтириш мақсадида турли одамларнинг бир-бирига таъсир 
кўрсатадиган ижтимоий муносабатдир. 

---

30 
Педагогика фанининг объекти асосан мактаб таълим олувчиларидир, 
предмети эса таълим олувчиларга берилаётган таълим-тарбия назарияси 
ва амалиётидир. 
 
 
 
 
 
 
1-чизма. Педагогика фанининг предмети ва вазифалари 
“Педагогика” фанига тавсиф берилганда “таълим”, “тарбия”, ҳамда 
“маълумот” деган сўзларни ишлатдик. Бу сўзлар ўзаро боғланган бўлиб, 
бир бирини тўлдирадилар. Уларни педагогиканинг асосий категория 
тушунчалари деб қараймиз.
Маълумки, тарбия тушунчаси ўсиб келаётган авлодда ҳосил қилган 
билимлар асосида ақлий камолот - дунёқарашини инсоний эътиқод, бурч 
ва маъсулиятни, жамиятимиз кишиларига хос бўлган аҳлоқий 
фазилатларни яратишдаги мақсадни ифодалайди. 
Тарбия бола туғилгандан бошлаб, то умрининг охиригача давом 
этадиган жараёндир. Шу туфайли тарбия сузи кўп вақтларда 
таълим,маълумот жараёнларига кирадиган ишларнинг мазмунини ҳам 
англатади.