Toshkent davlat yuridik instituti fuqarolik huquqi

1  Ра^монкулов 

\

  Олди-сотди  шартномаси.  Т.:  “Адолат”  2000.  109-бет.

www.ziyouz.com kutubxonasi

---

Tayyorlovchi xo‘jalikka yetkazib bergan  idishni yillik  kontraktatsiya 

shartnom asi  am alda  boiish  m uddati  tugagandan  so‘ng  qaytarilmaganligi 

u c h u n   xo'jalik  tayyorlovchiga  qaytarilm agan  idish  qiym atining  ikki 

b a ra v a ri  m iq d o rid a  ja rim a   to ia y d i.  X o'jalikka  to m o n la r  o 'rta sid a  

kelishilgan hujjatlarga asosan mahsulotga kelgan transportning belgilangan 

m u dd atd an  ortiqcha  bekor  tu rib   qolganligi  aybdor  tomon  bekor  turib 

qolish bilan bog'liq xarajatlarni to'laydi. Bekor  turib  qolish vaqti tomonlar 

o'rtasida  imzolangan  dalolatnomaga  muvofiq  rasmiylashtiriladi.

A gar  yuklab  jo'natilgan  m ahsulot  (bajarilgan  ishlar,  ko'rsatilgan 

xizm atlar)ning  sifati,  assortim enti  standart  talablariga,  texnik  shartlarga, 

n am u nalarga  yoki  shartnom ada  belgilangan  boshqa  sh artlarg a  javob 

b e rm ag an   taq d ird a,  ayb d or  tom on  sifati  z a ru r  d a ra ja d a   bo'lm agan 

m ahsulot  (bajarilgan  ishlar,  ko'rsatilgan  xizmatlar)  qiymatining  20  foizi 

miqdorida  jarim a  to'laydi.

K ontraktatsiya shartnom asi bo'yicha m ajburiyatlarni  bajarmaganlik 

uchun dehqon, ferm er va shirkat xo'jaliklarining javobgarligini hal etishda 

xizmat  ko'rsatuvchi  tashkilotlarning  o'z  m ajburiyatlarini  qay  darajada 

b a ja rg a n lik la ri  h am   e ’tib o rg a  olinadi.  Ju m la d a n ,  “Qishloq  xo'jaligi 

m ah su lo tla ri 

y e tis h tiru v c h ila r  bilan  tayyorlov,  xizm at  k o 'rsatish  

tashkilotlari  o'rtasida  shartnom alar  tuzish,  ularni  ro 'yxatd an  o'tkazish, 

bajarish,  shuningdek  ularning  bajarilishi  monitoringini  olib  borish  tartibi 

to'g'risida”gi  Nizomning  79-bandida  ilk  bor  m ahsulot 

yetishtiruvchilar 

tom onidan  kontrak tatsiya  shartnom alari  bajarilm aganligi  yoki  zarur 

d a r a ja d a   b a ja rilm a g a n lig i  u c h u n   u larn i  ja v o b g a rlik k a   to rtis h d a , 

shuningdek  xatti-h arakatlari  (harakatsizligi)  natijasida  kontraktatsiya 

sh artn o m alari  bo'yicha  shartno m a  m ajburiyatlari  ferm er,  shirkat  va 

dehqon xo'jaliklari tomonidan bajarilmasligi (lozim darajada bajarilmasligi) 

uchun  xizmat  ko'rsatuvchi  (MTP,  Qishloqxo'jalikkimyo)  tashkilotlarning 

javobgarligi  ham   ko'rib  chiqiladi.

M a ’lu m k i, 

k o n tra k ta ts iy a   sh a rtn o m a la ri  b o 'y ic h a   m ah su lo t 

yetishtiruvchilar tomonidan o'z majburiyatlarining lozim darajada bajarilishi 

(belgilangan  hosilni olish)  ko'p jihatdan agrotexnika,  agrokimyo  va  boshqa 

agroservis  xizm atlarining  o'z  vaqtida  va  sifatli  o'tkazilishi  bilan  uzviy 

bog'liqdir.  Misol uchun,  shudgorlash  yoki kimyoviy oziqlantirish ishlarining 

hatto   qisqa  m uddat  kechiktirib  bajarilishi  ham   hosildor-likning  keskin 

ravishda pasayib ketishiga va natijada  kontraktatsiya shartnomasi bo'yicha 

mahsulot 

yetishtiruvchi  majburiyatlarining  bajarilmay  qolishiga  sabab 

bo'ladi.  Dem ak,  m ahsulot 

yetishtiruvchilarning  o'z  m ajburiyatlarini 

bajarishlari  ko'p  jihatdan  xizmat  ko'rsatuvchi  tashkilotlarning  vazifalarini

www.ziyouz.com kutubxonasi

---

q a y   d a ra ja d a   am alga  o sh irish la rig a   bevosita  b o g 'liq d ir.  A vvallari 

ko n tra k tatsiy a   shartnom asining  bajarilm asligida  xizm at  ko 'rsatuvchi 

tashkilotlarning  aybi  bor  yoki  yo‘qligi  inobatga  olinmas  edi.  Bu  yangi 

qoidaning  kiritilishi  fermer,  dehqon  va  shirkat  xo'jaliklari  manfaatlarini 

himoya  qilishda  muhim  ahamiyatga  ega  bo'ldi1.