Toshkent davlat yuridik instituti fuqarolik huquqi

1  Сайф уллаев  Ф.  Узбекистан  ССРнинг  Гражданлик  ХУКУКИ.  -Т.:  Укитувчи,  1988.  -  

138  б.

2  Узбекистан  ССРнинг  мехнат  конунлари  кодексига  шархлар.  -Т.:  Узбекистан, 1985. 

-319  б.

www.ziyouz.com kutubxonasi

---

sug'urta  va  sug'urta,  obyektlari  hamda  fondlaming  tashkil  qilinishi  bilan 

ham  bir-biridan  farq  qiladi.  Masalan,  sug'urtada,  jismoniy  va  yuridik 

shaxslaming  mol-mulki  sug'urta  obyekti  boiib  hisoblansa,  ular  ijtimoiy 

sug'urtaning obyekti  bo'la  olmaydi. Ijtimoiy sug'urta  va davlat sug'urtasi 

o'zaro  fondlarning  tashkil  qilinishiga  ko'ra  ham  quyidagicha  farq  qiladi. 

Masalan, ijtimoiy ta’minot sug'urtasida, barcha  fuqarolarning ish  haqidan 

bir xil badal olish belgilangan boisa, davlat sug'urtasida sug'urtalanayotgan 

obyektning  qiymatidan  kelib  chiqib  badal  miqdori  turlicha  belgilanadi 

va shartnomada belgilangan miqdorda hamda muddatlarda toiab boriladi. 

Undan tashqari sug'urta shartnomasi maium muddat bilan chegaralangan 

boiadi,  ijtimoiy  sug'urtada  esa  bunday  muddat  ko'rsatilmaydi.

Fuqarolar  ijtimoiy  sug'urta  tadbirlaridan  tashqari,  qo'shimcha 

ravishda  o'zlarini  ixtiyoriy  sug'urta  qilishlari  ham  mumkin.  Masalan, 

yoshga  doir nafaqa  olishni sug'urtalagan shaxs  ijtimoiy sug'urta  bo'yicha 

belgilangan yoshga  doir nafaqasini va  unga qo'shimcha  ravishda sug'urta 

shartnomasida  belgilangan  sug'urta  tovonini  (pulni)  olishi  mumkin. 

Shvetsiyada  pensiya  va  tibbiy  xizmat  davlat  tomonidan  tashkil  etilgan 

b oiib ,  100%  aholini  qamrab  oladi.  Biroq,  bunga  qo'shimcha  tarzda, 

fuqarolar,  sug'urta  kompaniyalari  bilan  ham   ixtiyoriy  sug'urta 

shartnomalarini  tuzishlari  mumkin1.

Yuqoridagi  sug'urta  xizmati  turlari  tartibga  solinishi  jihatidan  ham 

o'zaro  farqlanib, sug'urta  O'zbekiston Respublikasining  Fuqarolik kodeksi 

bilan,  ijtimoiy sug'urta  esa,  O'zbekiston Respublikasining  Mehnat kodeksi 

normalari  bilan  tartibga  solinadi.

Ijtimoiy  sug'urta  va  sug'urta  o'rtasida  sezilarli  farq  mavjud  boiib, 

sug'urta  jismoniy  va  yuridik  shaxslarni  bozor  iqtisodiyoti  sharoitida 

vujudga  keladigan  har  qanday  moliyaviy  inqirozlardan  himoyalashning 

asosiy  vositasi  boiib  hisoblanadi.

Germaniyada  “ A l’yans”  nomli  sug'urta  kompaniyasi  sug'urta 

bozorining  hukmroni  hisoblanib,  u  hayotni  sug'urtalash  sohasining  42 

foizini  va  boshqa  sug'urta  sohalarini  esa  38  foizini  egallagan2.

Sug'urta  bozorida  yetakchi  o'rinni  egallagan  Fransiyada,  sug'urta 

xizmati faoliyatini tartibga solish, maxsus sug'urta kodeksi asosida amalga