Buxgalteriya hisobi va operatsion texnika

Hisobvaraqlar rejasining tuzilishi va nomerlanishi 
 
Hozirgi  kunda  amalda  bo„lgan  hisobvaraqlar  rejasi  olti  bo„limdan 
iborat bo„lib, ulardan beshtasi balans ichidagi hisobvaraqlarni o„z ichiga 
oladi,  oxirgi  oltinchi  bo„lim  esa  balansdan  tashqari  hisobvaraqlardan 
iborat.  Ushbu  rejaning  yana  bir  xarakterli  xususiyati  shundan  iboratki, 
bundagi  balansdan  tashqarida  joylashgan  hisobvaraqlar  ham  balans 
ichidagi hisobvaraqlar kabi ikkiyoqlama yozuv asosida olib boriladi. Har 
bir  bo„lim  asosiy  va  yordamchi  hisobvaraqlarni  (subschyot)  o„z  ichiga 
mujassamlagan.  Umuman  aytganda,  bank  aktivlari,  passivlari,  kapitali, 
daromadlari  va  xarajatlari  bo„yicha  hisobvaraqlar  alohida  bo„limlarga 
kiritilgan, ya‟ni: 
I bo„lim   10000 – Aktivlar; 
II bo„lim  20000 – Majburiyatlar; 
III bo„lim  30000 – Kapital; 
IV bo„lim  40000 – Daromadlar; 
V bo„lim  50000 – Xarajatlar;  
VI bo„lim  90000  –  Ko„zda  tutilmagan  holat  bo„yicha  (ya‟ni  ba-
lansdan tashqari) hisobvaraqlar.  
Hisobvaraqlar rejasi bosh buxgalteriya kitobidagi hisobvaraqlar  ti-
zimini  aks  ettirib,  ular  moliyaviy  operatsiyalarni  guruhlashtirish,  ikki-

---

 
22 
yoqlama  yozuvni  amalga  oshirish,  hisobotlarni  tuzish  va  tahlil  qilish 
uchun  ishlatiladi.  Barcha  hisobvaraqlar  shunday  tartibda  ishlab  chiqil-
ganki, bunda: 
–  birinchidan,  barcha  hisobvaraqlarning  asosiy  va  yordamchi  ki-
toblarda joylashuvini osonlashtirish; 
– ikkinchidan, hisobvaraqlarni guruhlash va klassifikatsiya qilish; 
– uchinchidan, hisob ishlarini kompyuterlashtirish; 
–  to„rtinchidan,  operatsiyalar  bo„yicha  yozuvlarni  bajarishni  tez-
lashtirishni ta‟minlash mumkinligi hisobga olingan.  
Rejadagi hisobvaraqlar Bosh daftar uchun beshta raqamdan iborat 
qilib kodlashtirilgan. Hisobvaraqlarning nomerlanishi quyidagicha: