Олий таълим тизими педагог ва раҳбар кадрларини қайта тайёрлаш ва уларнинг малакасини оширишни

6. Когнитив визуаллик (кўз билан кузатиладиган) тамойили-бу тамойил 
психологик-педагогик қонуниятлардан келиб чиқади. Ўқитишдаги кўргазмалар 
нафақат сўроқ вазифасини, шу билан бирга когнитив вазифани бажарган 
тақдирдагина ўзлаштириш унумдорлигини оширади. Айнан шунинг учун 
когнитив графика-сунъий интеллект назариясининг янги муаммоли соҳаси 
бўлиб, мураккаб объектлар компьютер суръатчалари кўринишида тасвирланади. 
Модулнинг таркибий тузилмаси бўлиб рангли бажарилган когнитив-график ўқув 
элементлари хизмат қилади. Шунинг учун расмлар модулнинг асосий бош 
элементи ҳисобланади. Бу эса: 
Биринчидан тингловчининг кўриш ва фазовий фикрлаш қобилиятини 
ривожлантиради; 
Иккинчидан ўқув материали мазмунини ўзида зич жойлаштириб равшан 
кўрсатувчи расм тингловчида тизимли билим шаклланишига ёрдам беради. 
Учинчидан рангли суратлар ўқув материалини қабул қилиш ва эслаш 
самарасини оширади ҳамда тингловчиларни эстетик тарбиялаш воситаси бўлиб 
хизмат қилади. 
Кўргазмали маълумот оғзаки маълумотдан кўра аҳамиятлироқ ва 
унумлироқдир. Кўриш механизмининг маълумотни ўтказиш қобилияти 

---

эшитишникидан кўра анча юқоридир. Бу эса ўз навбатида, кўриш тизимига инсон 
қабул қилинадиган маълумотнинг қарийб 90 фоизини етказиш имкониятини 
беради. Ундан ташқари кўргазмали маълумот бир вақтнинг ўзида берилади. 
Шунинг учун маълумотни қабул қилиш ва эслашга оғзаки маълумотдан кўра кам 
вақт талаб этилади. Кўргазмали маълумот ишлатилганда таассурот ҳосил бўлиши 
оғзаки баёндан кўра ўртача 5-6 маротаба тезроқ кечади. 
Инсоннинг кўргазмали маълумотга ишончи, оғзаки маълумотдан кўра 
юқори бўлади. Шунинг учун “юз бор эшитгандан кўра, бир бор кўрмоқ 
афзалроқдир” деб безиж айтилмаган. 
Шу билан бирга кўргазмали маълумотда қабул қилиш ва эслаш унуми уни 
кўрсатилиши орасидаги муддатни узоқлигига боғлиқ бўлмайди. Оғзаки 
маълумотнинг ўзлаштирилиши эса, бунга боғлиқ бўлади.Ўрни келиб яна бир 
муҳим тафсилотни қайд этиш лозим: символли-кўргазмали маълумотни қабул 
этиш ўқитиш самарасини оширади яъни ўқув-илмий адабиётдан ва компьютер 
техникаси воситасида олинадиган маълумотни кўпайтириш учун шарт-шароит 
яратиш зарур. Бу эса ўқитишни индивидуаллаштириш зарурлигини кўрсатади.