Њзбекистон республикаси олий ва њрта махсус таълим вазирлиги


Оддий қатъий силлогизмнинг II фигураси



Download 0,87 Mb.
Pdf ko'rish
bet72/123
Sana25.02.2022
Hajmi0,87 Mb.
#263314
1   ...   68   69   70   71   72   73   74   75   ...   123
Bog'liq
falsafa domlo mantiq mustaqil ish

Оддий қатъий силлогизмнинг II фигураси қуйидаги махсус қоидаларга
эга:
1. Катта асос умумий ҳукм бўлиши керак.
2. Асосларнинг бири инкор ҳукм бўлиши керак.
II фигуранинг тўртта тўғри модуси мавжуд:
AEE-Camestres,EAE-Cesare,AOO-Baroko,EIO-Festino.
Масалан:
А. Ҳамма ҳукмлар дарак гап орқали ифодаланади.
Е. Савол дарак гап орқали ифодаланмайди.
Е. Савол ҳукм эмас.
Силлогизм II фигурасидан фақат инкор ҳукм кўринишида хулоса
чиқорилади.


104
Оддий қатъий силлогизмнинг III фигурасининг битта махсус қоидаси
бор: кичик асос тасдиқ ҳукм бўлиши керак.
III фигуранинг тўғри модуслари олтита:
AAI-Darapti,AII-Datasi,IAI-Disamis,EAO-Felapton,EIO-Ferision,OAO-Bokardo.
Масалан,
А. Ҳамма мантиқшунослар файласуфдир.
А. Ҳамма мантиқшунослар – илмли кишилардир.
I. Баъзи илмли кишилар файласуфдир.
III фигуранинг хулосалари фақат жузъий хукмдан иборат бўлади
Оддий қатъий силлогизмнинг IV фигураси қуйидаги махсус қоидаларга
эга:
1. Асосларнинг бири инкор ҳукм бўлса, катта асос умумий ҳукм бўлади.
2. Катта асос тасдиқ ҳукм бўлса, кичик асос умумий ҳукм бўлади.
IV фигуранинг бешта тўғри модуси мавжуд:
AAI-Bramalip,AEE-Camenis,IAI-Dimaris,EAO-Fesapo,EIO-Fresison.
Масалан,
А. Ҳалол одамларнинг ҳаммаси виждонлидир.
А. Ҳамма виждонлилар адолaтли кишилардир.
I. Баъзи адолатли кишилар ҳалол одамлардир.
Силлогизмнинг IV фигураси умумий тасдиқ хукм кўринишидаги хулосани
бермайди.
Арастудан бошлаб барча мантиқшунослар силлогизмнинг I фигураси ва
унинг модусларига катта эътибор берганлар. Улар I фигурани мукаммал, деб
билганлар, унинг хулосаларини аниқ ва яққол, деб ҳисоблаганлар.
Энтимема (қисқартирилган қатъий силлогизм)
Энтимема деб, асослардан бири ёки хулосаси тушириб қолдирилган
силлогизмга айтилади. Энтимема – ақлда, фикрда деган маънони англатади.
Энтимемада силлогизмнинг тушириб қолдирилган қисми ёдда сақланади. Зарур
бўлганда унинг топиб, ўрнига қўйган ҳолда энтимемадан тўла силлогизмни
тиклаш мумкин.
Энтимемалар уч турли бўлади:
1. Катта асоси тушириб қолдирилган.
2. Кичик асоси тушириб қолдирилган.
3. Хулосаси тушириб қолдирилган.
Бизга қуйидаги силлогизм берилган бўлсин:
Фалсафа факультетининг ҳамма талабалари мантиқ фанини ўрганади.
Собиров фалсафа факультетининг талабаси.
Собиров мантиқ фанини ўрганади.
Энди бу силлогизмни энтимема кўринишига келтирамиз:
1. Собиров фалсафа факультетининг талабаси бўлганлиги учун мантиқ
фанини ўрганади (катта асос тушириб қолдирилди).


105
2. Фалсафа факультетининг ҳамма талабалари мантиқ фанини ўрганадилар,
шу жумладан Собиров ҳам (кичик асос тушириб қолдирилди).
3. Фалсафа факультетининг ҳамма талабалари мантиқ фанини ўрганадилар,
Собиров эса шу факультетнинг талабасидир (хулоса тушириб қолдирилди).
Энтимемалар баҳс-мунозара юритиш жараёнида, нотиқлик санъатида кенг
қўлланилади.

Download 0,87 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   68   69   70   71   72   73   74   75   ...   123




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish