‘zbekiston respublikasi oliy va ‘rta maxsus ta’lim vazirligi saodat sultonsaidova, ‘lmas sharipova


www.ziyouz.com kutubxonasi farovonligimiz  mehnat  tufayli



Download 3,4 Mb.
Pdf ko'rish
bet65/152
Sana31.12.2021
Hajmi3,4 Mb.
#261431
1   ...   61   62   63   64   65   66   67   68   ...   152
Bog'liq
O'zbek tili stilistikasi (S.Sultonsaidova, O'.Sharipova)

53
www.ziyouz.com kutubxonasi


farovonligimiz  mehnat  tufayli.  Tinchlik  ho 'lgani  uchun  baxtiyormiz 
—  tinchlik  b o ‘lganidan  baxtiyormiz■
Ba’zi  hollarda  kclishik aflikslari pleonastik holatda,  yani qo‘sha 
qo‘llanib,  ta ’kidni  kuchaytirish  uchun  xizmat  qiladi.  Masalan:
—  Mana  bunisinikimi?  — u  barmog'ini  nuqib  k o ‘rsatdi. 
M a’lumki, egalik aflikslari mavjud bo‘lgan so‘z qaratqich kelishigi 
affiksili so‘z  bilan birikma hosil qiladi.  Masalan: gulning bargi, mening 
kitobim.
Bunda  aniqlovchi-aniqlanmish  munosabati  ifodalanadi.  Lekin 
qaratqich  kelishigi  afliksi  -niki bilan ifodalanganda,  bu  munosabat 
buziladi:  barg gulniki,  kitob  meniki.
Bunday hollarda egalik  afliksi  ishlatilmaydi va endi aniqlovchi- 
aniqlanmish emas,  ega-kesim munosabati ifodalanadi,  lekin m a'no 
qarashlilikni  bildiraveradi.
B a'z an   q aratq ich -q aralm ish   m unosabatida  ishlatilayotgan 
birikmalarda egalik affiksi tushib qoladi.  Masalan:
Bizning xotinlarga  hayo fazilat,
Vafo  hunaridir,  mehnat  odati.  (G'afur  G ‘ulom)
Bu  o ‘rinda xotinlarimizga deb  egalik affiksi bilan qo'llanganda, 
poetik stilga xos bo‘lgan ko‘tarinkilik,  umumiylik ifodalanmas edi. 
Bizjning  ulug‘  Vatanda 
Qish  ham  qiladi  handa.
Quvonamiz  oppoq  qor 
Gupillatib  yoqqanda.  (Zafar  Diyor)
Bu to ‘rtlikda  Vatan  so‘ziga  egalik affiksi  qo‘shilganda  misradagi 
bo‘g‘inlar soni ortib ketardi va qofiya buzilar edi.  Shunday bo'lmasligi 
uchun  egalik  affiksi  qo'llanmagan.
K o ‘plik  affiksi  -lar  ko‘plik  m a’nosini  ifoda  qilishdan  tashqari, 
ta'kid  kabi  m a’nolam i  bildiradi:
Agar jangda  ish  bermasang,
Olmasang  botir deb  nom.
Dushmanni yengib  qaytmasang,
Bergan  sutlarim  harom.  (Hamid  Olimjon)
Bu  misolda  -lar  m a’noni  kuchaytirish  uchun  xizmat  qiladi. 
Bundan  tashqari,  -lar qo'shimchasi yana ko'pgina stilistik  m a'noni 
ifodalashi  mumkin:
54
www.ziyouz.com kutubxonasi


1.  Buvimlar keldilar.  (hurmat  ma ’nosi)
2.  Kelibdilar-da.  (piching ma 'nosi)
3.  Senlar kimsanlar? (kamsitish  ma 'nosi)
4.  Nimalar  qilding? (noaniqlik  ma 'nosi)

Download 3,4 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   61   62   63   64   65   66   67   68   ...   152




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish