‘zbekiston respublikasi oliy va ‘rta maxsus ta’lim vazirligi saodat sultonsaidova, ‘lmas sharipova


sohibtadbir,  darddosh,  ozlimasin,  lashkargoh



Download 3,4 Mb.
Pdf ko'rish
bet37/152
Sana31.12.2021
Hajmi3,4 Mb.
#261431
1   ...   33   34   35   36   37   38   39   40   ...   152
Bog'liq
O'zbek tili stilistikasi (S.Sultonsaidova, O'.Sharipova)

sohibtadbir,  darddosh,  ozlimasin,  lashkargoh  kabi  so'zlari  ham  
asaming badiiy-estetik qiymatini ta'm inlovchi  muhim vosita bo ‘lib 
xizmat qiladi.
B unday  so 'z la rn i  cheksiz  keltirish  m um kin.  Ijodkorning 
imkoniyati bilan birga imkonsizligi ham  bor.  Ijodkor bu nutq stihda 
adabiy til doirasidan chiqib  keta olmaydi  (ayniqsa,  so‘z yasalishi va 
so‘z  qo'llash  sohasida).
Bu  nutqda  sinonim,  omonim,  antonim,  ko‘p  m a’nolilik  kabi
33
www.ziyouz.com kutubxonasi


leksikaning  barcha  qatlam laridan  keng  foydaianiladi.  Bulaming 
hammasi  ijodkoming poetik fikrini ifodalashga xizmat qiladi.
Badiiy stil ta’sirchanligi jihatidan publitsistik nutqqa yaqin tursa, 
turli jonli  so‘zlashuv  vositalaridan  foydalanish jihatidan  so'zlashuv 
stiliga o ‘xshab ketadi.
Badiiy  adabiyot  tilini  vazifadosh stillardan tashqari  qarovcliilar 
so‘zning estetik vazifasini birinchi o‘ringa chiqarishadi.  So‘zning eng 
m uhim   va  asosiy  vazifasi  kom m unikatsiya  —  aloqani  amalga 
oshirishdir.  Bu  xususiyatni  ular  ikkinchi  o'ringa  tushirishadi. 
V aholanki,  h ar  qanday  tilning,  h ar  qanday  so‘zning  birinchi 
vazifasi — aloqa vositasi bo'lishidir. So‘z aloqa vazifasini bajaigandan 
keyingina,  estetik  vazifani  amalga  oshirishi  mumkin.  Bunda  ular 
badiiy adabiyotning san’at turi sifatida qaralishini asos qilib olishadi. 
San’at  turi  b o ‘lganda  ham   estetik  zavq  so‘z  orqali  ifodalanadi. 
So‘zning kommunikativ vazifasi esa hamisha birinchi o‘rinda bo ‘lishi 
kerak.
Badiiy  stilning  b osh  m uam m osi  til  va  obraz  m unosabati 
masalasidir.  H ar  bir  vazifadosh  stil  ijtimoiy  hayotning  qaysidir 
tom onini  aks  ettirsa,  badiiy  stil  hayotning  ham m a  tom onini  aks 
ettiruvchi barcha nutq stillarini qamrab oladi.
V.G.Belinskiy  badiiy  stilni  ilmiy  stil  bilan  qiyoslab  shunday 
deydi:  «Filosof siUogizmlar, shoir esa obraz va tasvirlar bilan gapiradi. 
Ikkalasi ham  ishontiradi.  Lekin birinchisi — mantiqiy dalillarbilan, 
ikkinchisi  —  tasvirlar  bilan  iqror  qiladi».
Bir xabaming badiiy  va  ilmiy stilda  ifodalanishini  ko‘raylik:
Badiiy  sLilda:
Kaftlaringda  to ‘q  bug‘doyning kumushday  doni
Yoki  mehring  chashmasida  ungan  kurtaklar.
Bu  minglaming nasibasi,  elu yurt noni.
Bu  to 'qchilik,  to ‘kinlikdan  yorqin  daraklar.
Ilmiy  stilda:
B u g ‘doy  doni  0 ‘rta  Osiyoda  besh  ming  yildan  beri  ekib 
kelinmoqda.  Poyasining uzunligi 30—40sm   keladigan  bug‘doyning 9 
xili bizning o ‘Ikamizda  ekiladi.  O ‘zbek pazandachiligida  texnologiya 
jarayoni  mukammallashib,  nonning  xillari  benihoya  k o ‘paydi.  Bu 
to ‘kinchilik,  ma 'murlikdan  darak  beradi.
34
www.ziyouz.com kutubxonasi


K o‘rinadiki,  badiiy  stilda  xabarning  kumushday,  mehring 

Download 3,4 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   33   34   35   36   37   38   39   40   ...   152




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish