Мавзу: Фуқаро муҳофазасининг умумий масалалари таснифи

 
 
 
 
 
 
 
 
 
 

---

57 
2.2§. ЧҚБТ машғулотларининг самарадорлигини оширишда 
ўқитишнинг техник воситалари ва ўқув-моддий базасининг 
аҳамияти. 
Ўзбекистон Республикасининг “Умумий ҳарбий мажбурият ва ҳарбий 
хизмат тўғрисида” ги Қонуни билан амалга киритилган ЧҚБТ фани ҳарбий 
таълимнинг мажбурий давлат шакли бўлиб ҳисобланади ва ѐшларни 
Ўзбекистон Республикаси Қуролли Кучларидаги ҳарбий хизматга 
тайѐрлаш тизимининг муҳим қисмини ташкил этади. ЧҚБТ фанининг 
самарадорлиги кўп жиҳатдан ўқув тарбиявий жараѐнни қандай 
ташкилланганлиги ва амалга оширилаѐтганлигига боғлиқ. Унинг асосий 
тўлдирувчилари бўлиб, қуйидагилар ҳисобланади: илмий асосланган ўқув 
дастури, машғулотларнинг оптимал услублари ва уларга мувофиқ бўлган 
ўқув моддий базасидир. Юқорида кўрсатиб ўтилган биринчи икки 
тўлдирувчининг аҳамиятини камситмаган ҳолда, шуни айтиб ўтиш 
керакки, ҳарбий таълимда энг асосий ҳал қилувчи ўринни ўқув-моддий 
базаси эгаллайди. Бу биринчи навбатда ЧҚБТ ни ўзига хос хусусиятлари, 
унинг ўқув жараѐнини кўп қирралилиги ва амалий йўналишга эга эканлиги 
билан тушунтирилади. Масалан: ўқув қуроллари бўлмаса уни ўрганиш 
мумкин эмас ва ҳоказо. 
ЧҚБТ дастурига мувофиқ ҳар бир ўқув юртида ўқув моддий 
базасининг қуйидаги элементларига эга бўлиш тавсия этилади:
11
1. ЧҚБТ хонаси; 
2. Қурол сақлаш хонаси; 
3. Саф тайѐргарлиги машғулотлари учун майдон; 
4. Отиш тири; 
5. Тактик тайѐргарлик ва фуқаролар ҳимояси бўйича машғулотлар 
учун ўқув майдончаси; 
6. Ўқ отиш қоида ва усулларини амалий ўрганиш жойи; 
7. Соқчи мажбуриятларини амалий ўргани жойи; 
11
Ўқув юртларида ўқув моддий базасини яратиш ва такомиллаштириш бўйича йўриқнома. Русча нашр. 

---

58 
8. Посбон мажбуриятларини амалий ўрганиш жойи; 
9. Қуролни тозалаш ва мойлашни ўрганиш учун жой; 
10. Гимнастика шаҳарчаси ва тўсиқлар мажмуи; 
11. Ўқитувчиларнинг ҲВТ бўйича кўргазмали ташвиқот воситалари; 
12. Жанговор ва меҳнат шуҳрати музейи, ѐки хонаси. 
Ўқув дала майдонларчаларида, шунингдек ўқув шаҳарчаси ҳудудида 
ўз навбатида, ўқув жойлари яратилади. Масалан, ўқ отиш қоида ва 
усулларини амалий ўрганиш майдончасида, ўқувчилар ҳар-хил 
ҳолатлардан отишга тайѐргарлик кўриш, нишонга олиш, ўқув 
гранаталарини улоқтириш, автоматни ѐйиш ва йиғиш учун жой шулар 
жумласидандир. Ўқув моддий базасини барча элементлари фақат ўқув 
жараѐнида эмас, балки сафдан ва синфдан ташқари ишлар вақтида ҳам 
кенг қўлланилади.