Ўзбекистон республикаси олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги тдпу ҳузуридаги педагог кадрларни қайта

Жонли мушоҳада → абстракт тафаккур → 
амалиѐт → объектив ҳақиқат 
148

---

тараққиѐтни тўхтатиб қўйиши мумкин бўлганидек, муҳит ҳам
ички сабаблар асосида юзага келадиган ақлий тараққиѐтга халақит 
бериши мумкин. Буни тухум мисолида айтиладиган бўлса, у қанчалик 
юқори сифатли бўлмасин, ундан муайян муҳит шароитида, яъни 
маълум ҳарорат бўлганидагина жўжа чиқиши мумкин. 
В.Н.Колбановский, А.Р.Лурия, А.Н.Мироновлар томонидан 
эгизаклар устида ўтказилган тажрибалар эса юқорида билдирилган 
фикрга зид ҳолатни кўрсатади. Яъни, эгизакларга бир хил табиий 
шароитда таълим берилганда турлича натижаларга эга бўлинган. 
Француз психологи Р.Заззо эгизаклар устида тажрибалар ўтказиб, 
“Психик хусусиятларнинг туғма характери” тўғрисидаги
назарияга қарши чиқади.
Кўпгина хорижий мамлакатларнинг психологлари шахс 
ривожини метафизик, яъни унинг ўзгармайдиган тақдирини 
аввалдан белгилаб берадиган омил сифатида тушунтирилади. 
Унга кўра шахс муҳит таъсирида бўлган пассив объектдир.
Юқоридаги фикрлардан шундай хулосага келиш мумкин: ҳар 
бир шахс руҳий тараққиѐтнинг хусусияти тенг даражада унинг ген 
имкониятлари ва ижтимоий омилларга боғлиқ. Агарда шахсга ўз 
қобилиятларини ривожлантириш учун тўла имконият яратилиб, 
таълим ва тарбия оқилона ташкил этилса, бундай ҳолда у ҳар 
қандай соҳада юқори натижаларга эришиши мумкин.
Шахсга йўналтирилган таълим турлари орасида ривожлан-
тирувчи таълим ҳам алоҳиа ўрин тутади.
 
Мазкур таълимни ташкил этиша ҳар бир таълим олувчига унинг 
психологик, физиологик ва ижтимоий ривожланганлик нуқтаи 
назардан ѐндашилади, мавжуд қобилият ва имкониятларини 
инобатга олиш асосида ѐндашилади.
Россия ФРда ривожлантирувчи таълим асослари Л.В.Занков, 
Д.Б.Эльконин ва В.В.Давыдовлар томонидан асосланган. Ўтган 
асрнинг 70-йилларида В.В.Давыдов томонидан ўқувчининг ўз-
ўзини ривожлантириш ғояси илгари сурилган. 1996 йилда мамлакат 
таълим вазирлиги ушбу технологияларни таълим амалиѐтига тадбиқ