Ma’ruza matnlari

 
Mantiqiy mushohada uchun 
1.Tilda nega boshqa tillardan nutq tovushini o‘zlashtirilmaydi? 
2.Bir  kishi o‘z  nutqida  o‘zlashma  so‘zlarni  aslidagidek  talaffuz  qiladi?  Nega biz  uni  fonetik 
o‘zlashmaga misol qilmaymiz? 
3.Grammatikada o‘zlashtirilgan hodisalar bormi? 
4.O‘zbeklarning o‘zga tillar fonetikasini o‘zlashtirishi nisbatan yengil kechadi. Buning sababi 
nimada?
 
 
 
2.  Leksema  va  so‘z.  Lisonning  borliq  hodisalarini  nomlash,  ifodalash, 
ko‘rsatish  uchun  xizmat  qiluvchi  birligi  –  leksema.  Leksema  borliq 
hodisalarini nomlab, ularni kishilarning muloqoti uchun tayyorlaydi. Til egasi 
sezgan  narsa,  albatta,  nom  oladi.  Hech  bo‘lmaganda  so‘z  birikmasi  bilan 
nomlanadi.  
Leksema  tilning  asosiy  va  markaziy  birligi.  So‘z  termini  leksema 
ma’nosida ham qo‘llanadi. Shaxsning tili bilimi uning fonetik yoki grammatik 
bilimi  bilan  emas,  balki  leksik  zaxirasining  boyligi  bilan  o‘lchanadi.  Ona  tili 
o‘qitishning  asosiy vazifasi ham  leksema,  ya’ni  so‘z ta’limidir. Bejiz  so‘z  tilga 
tenglashtirilmaydi:  Xalqaro  anjumanda  o‘zbek  so‘zi  jarangladi.  Buyuk  sharq 
mutafakkirlari ham so‘z deganda ko‘p hollarda tilni nazarda tutishgan.