AKC ni 4 va 5 nuqtalarda kesib o ‘tadi. 4 va 5 nuqtalardan vertikal
chiziqlar chizib, AD , chiziqqa olib o ‘tiladi va ular D2 bilan tutash
tiriladi. Shunda ular 2D , chiziqni kesib o ‘tib , darchaning asosini
hosil qilm oqda. 2K dan chizilgan vertikal chiziqqa Z N balandlikni
o ‘lchab q o ‘yib, D , bilan tutashtirilsa, darchaning balandligi aniqla
nadi (5.15-rasm, b).
7. Kartinani kattalashtirish va kichiklashtirish
Obyektning perspektivasini kartinada kattalashtirib yasashda yor-
dam chi chiziqlarning kartina chegarasidan tashqariga chiqib ketishi
tasvir yasashni ancha mushkullashtirib yuboradi.
B uning oldini olish m aqsadida obyektning perspektiv tasvirini
barcha yasash usullarini qo‘llagan holda kartinani kichikroq qilib ba-
jarib olinadi. Keyin kichik kartina kerakli o ‘lcham da kattalashtiriladi.
5.16-rasmda kartinani kichiklashtirish usuli ko‘rsatilgan.
Distansion nuqtalar D , va D2 ham da bosh nuqta P ishtirokida
kartina К kartina K , gacha kichiklashtirilgan.
K artina kichiklashtirilganda ham kattalashtirilganda ham quyi-
dagi shartlar bajarihshi lozim:
— kattalashtirish yoki kichiklashtirish markazining ufq chizig‘ida
ixtiyoriy tanlab olinishi;
— o ‘xshash shakllarning bir nomli nuqtalarining m arkaz bilan
bog‘langan chiziqda yotishi;
— m arkazdan chiquvchi chiziqlardan boshqa chiziqlarning bar-
chasi o 'z a ro parallelligini saqlashi, y a’ni k artin a elem entlarining
o ‘zaro parallelligini saqlashi (buzilmasligi). M asalan, K ,v a K, A ,B ,
va AB, a, va a, b, va b lar kabi yoki kartina m arkazi 0 va O, bitta
chiziqda va hokazo.
Bu yerda kartina balandligi 12—t b o ‘lsa, uning eni 13 balandli-
gining yarmiga teng qilib, ya’ni m =0,5/, katta va kichik kartinalar
oralig ‘i n = \,5 m qilib olinadi. Bu o ‘lc h a m la r ixtiyoriy o lin ish i
mumkin.
98
2
5.17-rasm dagi m isolda frontal perspektivada bajarilgan kichik
kartinani kattalashtirish ko'rsatilgan.
Bu tasvirda h am kartina va uning elem entlarining o ‘zaro paral-
lelligi saqlanib qolgan. K artin an i kattalash tirish m ark azi F, ufq
chizig‘ida tanlab ohnadi. K artina ikki m arta kattalashtirilgan. Shu
tartibda kartina ikki m arta kichiklashtirilishi ham mum kin.
99
K artinani ikki m arta kichiklashtirishda 3 ,,5 , nuqtalar F, bilan
tutashtiriladi va 3 ,F,5, burchakning vertikal chizig'i 3,5 ,/2 —35 ga
teng b o ‘lishi shart.
K artinani ikki m arta kattalashtirishda 3 va 5 nuqtalar F, bilan
tutashtirilib davom ettirilganda 3 ,5 ,= 3 5 x 2 b o ‘lishi zarur.
Do'stlaringiz bilan baham: |