O‘zbekiston respublikasi sog‘liqni saqlash vazirligi

Linimentlar  (Liniments)  -  bu  dori  shakllari  ham  maxalliy  ishlatish  uchun  mo‗ljallangan 
yumshoq  dori  shakllari  bo‗lib,  ular  tana  haroratida  erish  xossasiga  ega.  Bu  dori  shakllariga 
surtmalar,  kremlar,  gellar  va  pastalarning  xossalarini  nomoyon  etgan  dori  vositalari  kirishi 
mumkin.    
Gidrofob asoslar. 
  Surtmalar  tayyorlashda  ishlatiladigan  gidrofob  asoslarga  lipofil,  uglevodorodli  va 
silikonli asoslar kiradi. 
 
Lipofil  asoslar.  Bu  asoslar  moyli  va  mumli  asoslar  bo‗lib,  ular  o‗z  tarkibida  lipid 
guruhlarini  saqlaydi.  Ular  xossalari  bo‗yicha  teridan  ajralib  chiqadigan  moysimon  suyuqlikka 
o‗xshash  bo‗lib,  teriga  surtilganda  moyning  sezuvchanligini  bildiradi  va  moy  qoldiqlarini 
qoldiradi.  
1
Moji Christianah A.D., Harry G. B. Preformulation in Solid Dosage Form Development. – NY.: 
Informa Healthcare, 2008. – 585 р. 

---

 
60 
 
 
1.  Moylar.  Ular  yog‗  kislotalarining  triglitseridlari  bo‗lib,  asosan  yumshoq  moylar  – 
cho‗chqa moyi va bir qator gidrogenlangan moylar, qattiq moylar – mol yog‗i, suyuq moylar – 
bir qator o‗simlik moylari. Bu moylar suvda erimaydi., spirtda kam eriydi, efir va xloraformda 
oson eriydi. 
CHo‗chqa  moyi  (Adeps  suillus  depuratus)  –  oq  rangli  bo‗lib,  yangi  bo‗lishi  kerak. 
SHuningdek uning erish harorati 34-36
0
S, kislota soni 2 undan kichik bo‗lib, tarkibida 62-68% 
triolein (S
17
N
33
SOON) va 35% tirpalmitin (S
15
N
31
SOON) va tristearin (S
17
N
35
SOON) saqlaydi. 
Surtmalar texnologiyasida eng yaxshi asoslardan biri. U teriga oson surtiladi, terini qitiqlamaydi, 
deyarli  barcha  dori  moddalari  bilan  yaxshi  kelisha  oladi  ularni  teri  orqali  so‗rilishiga  monelik 
qilmaydi. SHuningdek suv va sovun bilan yaxshi yuviladi.  
G‗oz  yog‗i  (Adeps  anserinum)  –  cho‗chqa  yog‗iga  nisbatan  ham  yumshoqroq  bo‗lib, 
asosan  sovuq  urgan  terini  davomlashda  ishlatiladigan  surtmalarni  tayyorlashda  samarali 
xisoblanadi.  
Mol  yog‗i  (Sebum  bovinum)  –  oq  rangli,  yangi  bo‗lishi  kerak.  Suyuqlanish  harorati  42-
50
0
S, tarkibida 55% tripalmitin va tristearin, 45% triolein saqlaydi. Suyuqlanish harorati yuqori 
bo‗lganligi  uchun  u  teriga  cho‗chqa  moyiga  nisbatan  yomon  surtiladi.  Qo‗y  yog‗ining  erish 
harorati 44-51
0
S bo‗lib boshqa ko‗rsatkichlari bo‗yicha mol yog‗i bilan bir xil.