Fiziologiyasi va gigiyenasi

Um um iy  oxirgi  vo"!  tamoyili.  M arkaziy  asab  tizim ining  koor- 
dinatsiyalovchi  faoliyatining  morfologik  asosi  bo'lib,  umumiy 
oxirgi  у о ' 1  hisoblanadi.  Q o 'z g ’alishni  markaziy  asab  tizim iga  olib 
boruvchi  markazga  intiluvchi  nerv  tolalari  (afferent),  organizm ­
da  efferent  neyronlarga  (markazdan  qochuvchi)  nisbatan  qariyib 
5  martaga  ko'pdir.
M arkazga  intiluvchi  tolalar  bilan  markazdan  qochuvchi  tolalar 
orasidagi  bunday  nisbatni  Sherrington  chizma  ravishda katta qabul 
qiluvchi  teshikcha  va  tor-chiquvchi  teshikka  ega  bo'lgan  voron- 
ka  shaklida  tushuntirib  berdi.  Katta  qabul  qiluvchi  teshikdan  nerv 
impulsari  asab  tizimi  markaziga  tushsa,  qo'zg 'alish lar  effektorga 
uncha k o'p  bo'lm agan  miqdorda  yetib  boradi.  Bunday  holatda  bit­
ta  markazga  intiluvchi  neyronga  ega  bo'lgan  yo'lda  turli  retseptor 
zonalardan juda ko'plab  impulslar uchraydi.  «Umumiy  oxirgi  yo'l» 
uchun  o 'zig a  xos  kurash  yuzaga  keladi.  Markaziy  asab  tizim ida 
va  uning  o 'sh a  pavtdagi  funksional  holati  markazga  kelgan  katta 
miqdordagi  nerv  impulslaridan  qavsisi  oxirgi  umumiy  yo'Iga  ega 
bo'lishini  aniqlab  beradi.