Fiziologiyasi va gigiyenasi

Q o‘zg ‘alishning  sinapslardan  o ‘tishi.  Q o 'zg'alishlar  bir  nerv 
hujayrasidan  ikkinchi  nerv  hujayrasiga qarab  faqat  bir yo'nalishda 
o'tkaziladi:  neyronning  bir  aksonidan  hujayra  tanasiga va  neyron- 
ning  boshqa  dendritlariga  o'tadi,
K o'pchilik  neyronlarning  aksonlari  boshqa  nerv  hujavralariga 
kelib  shoxlanadi  va  shu  hujayralarning  tanasida  va  ularning  den- 
dritlarida  o'zlarining  ju d a  ko'plab  uchiarini  hosil  qiladi.  Bunday 
kontaktlarning joylari 
sinapslar
  deb  ataladi.  Aksonlarning  uchlari 
muskul  tolalarida  ham,  bez  hujayralarida  ham  hosil  bo'ladi.  Bitta 
neyron  tanasida  100  ta  va  undan  ham  ko'p,  bitta  neyronning  den- 
dritlarida  esa  bir  necha  mingta  bo'ladi.  Bitta  nerv  tolasi  ko'plab 
nerv  hujayralarida  1000  tagacha  sinapslar  hosil  qilishi  mumkin.
Sinapslar  murakkab  tuzilishga  ega.  U  ikkita-sinapsoldi  va 
sinapsorti  membranalaridan  hosil  bo'lib.  ularning  orasida  sinaps 
b o 'sh lig 'i  mavjud.  Sinapsning  sinapsoldi  qismi  nerv  uchlarida 
joylashgan  bo'ladi.  Nerv  uchlari  markaziy  asab  tizim ida  tugma- 
cha,  tikancha  yoki  toshmachalar  shaklida bo'ladi.  Har  bir  sinaptik 
tugm acha  sinapsoldi  membranasi  bilan  qoplangan  bo'ladi.  Sinaps- 
osti  membranasi  neyronning tanasida yoki  dendritlarda joylashgan 
bo'lib, ularga nerv impulslari o'tkaziladi.  Sinapsoldi joyida ko'plab 
mitoxondriylar  jam langan  b o ia d i.
Sinapslar  orqali  qo'zg'alish   kimyoviy  y o'l  bilan  sinaptik  tosh- 
m alarda  saqlanuvchi  sinaptik pufakchalar maxsus  moddalar -  ora- 
liq  yoki  mediatorlar  yordamida  o'tkaziladi.  Turli  sinapslarda  turli 
mediatorial'  ishiab chiqiladi:  atsetilxolin,  adrenalin yoki  noradrena- 
lin  ko'proq  ishiab  chiqiladi.